ฟอร์ม ข้อ 5 ของ รศ.ดร.ภิรมย์

ฟอร์มข้อ 5

โครงการ……………..

1.ความเป็นมา

2.ข้อเท็จจริงของโครงการ

3.การพัฒนาบรรทัดฐาน

        3.1 ระดับสูง

3.2 ระดับกลาง

3.2 การพิจารณาระดับล่าง

4. การสังเคราะห์ผลการพัฒนาโครงการ

5. สรุปผล

6. ข้อเสนอแนะ

ตัวอย่างกรณีศึกษา ข้อ 5 ของ รศ.ดร.ภิรมย์

5.ยกตัวอย่างกรณีศึกษาอื่นที่ท่านประสบ แล้วเขียนกรณีศึกษา ประกอบด้วย ข้อเท็จจริง  และสรุปความเห็น โดยอิงหลักบรรทัดฐานทางการคลัง มาด้วย เรียนกรณีศึกษาในเอกสารคำบรรยาย    คำตอบ

โครงการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ

1.ความเป็นมา
โครงการกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ  เป็นโครงการหนึ่งภายใต้นโยบายเศรษฐกิจรากหญ้าของรัฐบาลโดยรัฐบาล จัดสรรเงินอุดหนุนให้แก่หมู่บ้าน และชุมชนเมือง แห่งละ 1 ล้านบาท ในลักษณะเงินทุนหมุนเวียน เพื่อเป็นแหล่งเงินทุนในหมู่บ้าน ละชุมชนเมือง สำหรับใช้ในการ ลงทุนสร้างอาชีพ เพิ่มรายได้ ลดรายจ่าย บรรเทาเหตุฉุกเฉิน และความจำเป็นเร่งด่วน

2.ข้อเท็จจริงของโครงการ
โครงการกองทุนหมู่บ้านและชุมชน จึงมีสภาพเป็นเพียงแหล่งเงินกู้แหล่งใหม่ที่นำมาให้ระดับรากหญ้ากู้เพิ่มมากขึ้น การทุ่มเงินลงไปยังหมู่บ้านให้ชาวบ้านกู้ง่ายใช้คล่อง ยังกระตุ้นพฤติกรรมบริโภคนิยมให้กับชาวบ้านมากยิ่งขึ้นไปอีก หลายๆ คนก็ได้พกพาโทรศัพท์มือถือ ขี่รถมอเตอร์ไซด์  

3.การพัฒนาบรรทัดฐาน
        3.1 ระดับสูง
รัฐบาลต้องการให้คนจนเข้าถึงแหล่งเงินทุนดอกเบี้ยต่ำแทนแหล่งเงินกู้นอกระบบดอกเบี้ยแพง เพื่อสร้างอาชีพ สร้างรายได้ที่มั่นคงนำไปสู่ชีวิตที่ดีขึ้น 
       3.2 ระดับกลาง
         การบริหารจัดการกองทุนยังคงไม่มีความยืดหยุ่น เนื่องจากกองทุนแต่ละกองได้รับการจัดสรรเท่ากันหมด โดยไม่พิจารณาตามความต้องการเงินทุนของแต่ละหมู่บ้าน และไม่มีระบบการป้องกันไม่ให้เกิดหนี้เสีย
      3.2 การพิจารณาระดับล่าง
คณะกรรมการกองทุนส่วนใหญ่มีขีดความสามารถในการบริหารจัดการในระดับปานกลาง การขาดความรู้ ทักษะ ในด้านกฎหมาย  การอนุมัติเงินกู้ การจัดทำบัญชี  และติดตามการนำเงินไปใช้ตามวัตถุประสงค์ เช่น
            1.สมาชิกนำเงินไปใช้ไม่ตรงตามวัตถุประสงค์ที่แท้จริง
            2.ข้อจำกัดในเรื่องวงเงินกู้ที่ต่ำ และระยะเวลาชำระหนี้คืนสั้นภายในกำหนด 1 ปี
            3.สมาชิกสามารถไปกู้เงินจากแหล่งเงินกู้อื่น เพื่อมาชำระหนี้คืนกองทุน เนื่องจากช่วงเวลาการชำระหนี้คืนไม่ตรงกับช่วงเก็บผลผลิต

4. การสังเคราะห์ผลการพัฒนาโครงการ
                    รัฐบาลมุ่งเน้นที่จะแก้ปัญหาความยากจนให้หมดไป และต้องการให้ประชาชนมีเงินกู้ในอัตราดอกเบี้ยต่ำ ตามนโยบายการขจัดความยากจนออกไปจากประเทศ และเพื่อแก้ปัญหาการกู้ยืมเงินนอกระบบที่มีดอกเบี้ยแพง ซึ่งจะทำให้ผู้ประกอบการประเภทนี้หมดไปจากระบบเงินนอกระบบ ในความเป็นจริงประชาชนนำเงินที่ได้มาจากการกู้นอกระบบมาใช้หนี้กองทุนหมู่บ้าน และก็กู้เงินจากกองทุนหมู่บ้านไปใช้หนี้นอกระบบ ทำให้โครงการไม่ประสบผลสำเร็จ

สรุปผล
          โครงการกองทุนหมู่บ้าน นอกเหนือจากไม่ทำให้ชาวบ้านลืมตาอ้าปากได้แล้ว ยังทำให้ชาวบ้านตกอยู่ในวงจรหนี้สินอุบาทว์ ชาวบ้านที่กู้เงินนอกระบบอยู่แล้ว ก็ยังคงกู้อยู่ เนื่องจากต้องนำเงินมาใช้หนี้กองทุนหมู่บ้าน จากนั้น ก็กู้เงินจากกองทุนหมู่บ้านไปใช้หนี้นอกระบบ หมุนเวียนกันไปไม่สิ้นสุด นอกเหนือไปจากการกู้จากแหล่งเงินกู้อื่นๆ ที่มีอยู่แล้ว ไม่ว่าจะเป็น สถาบันการเงินในระบบ กลุ่มสัจจะออมทรัพย์ในชุมชน สหกรณ์ ส่วนความเป็นอยู่ของชาวบ้านก่อนนี้เป็นอยู่อย่างไร ตอนนี้ก็ยังเป็นอยู่อย่างนั้น

ข้อเสนอแนะ
        1) ควรออกระเบียบคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้าน และชุมชนเมืองแห่งชาติ และควรปรับระเบียบข้อบังคับกองทุนกำหนด ให้ขยายระยะเวลาชำระคืนเงินกู้ไม่เกิน 3 ปี หรือตามกิจกรรมการผลิต
        2) ควรพัฒนาศักยภาพของกองทุนในการบริหารจัดการของกองทุน โดยจัดทำโครงการฝึกอบรมบัญชีอย่างง่าย และให้สมาชิกจัดทำบัญชีรายรับรายจ่าย เพื่อประเมินผลการดำเนินงานของสมาชิก
        3) ควรส่งเสริมการอนุมัติเงินกู้ที่เชื่อมโยงกับโครงการอื่น ๆ ของรัฐบาลให้มากขึ้น
        4) เนื่องจากสมาชิกกองทุนส่วนใหญ่ สามารถกู้เงินจากแหล่งอื่นได้หลายแหล่ง จึงควรมีการเชื่อมโยงเครือข่าย ระบบบัญชีของกองทุนกับแหล่งเงินทุนอื่น ๆ เพื่อให้ตรวจสอบความเข้มแข็งทางด้านสถานภาพการเงินของสมาชิกได้อย่างถูกต้อง และรวดเร็ว

วันครู54

Ex. 14 ข้อ ไว้เป็นแนวทาง

คำถามประกอบคำบรรยาย 14 ข้อ

1. การคลังสาธารณะคืออะไร สำคัญอย่างไร
การคลังสาธารณะ เป็นศาสตร์การคลังมุ่งเน้นศึกษาเนื้อหาสาระเกี่ยวกับหน้าที่ทางเศรษฐกิจของรัฐและมาตรการทางการคลังต่างๆ ทั้งด้านรายรับและรายจ่ายให้บรรลุผลตามเป้าหมายทางเศรษฐกิจ ส่วนความหมายทางศิลป์คือ การกำหนดนโยบายและการดำเนินการทางด้านการคลังและการเงิน การจัดหารายได้ เงินคงคลัง และการก่อหนี้ รวมถึง การใช้จ่ายของรัฐบาลซึ่งมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศเพื่อบรรลุเป้าหมายที่รัฐต้องการ
การคลังสาธารณะ เป็นบทบาทและหน้าที่ของรัฐในการจัดการกำหนดหน้าที่ว่ารัฐควรทำอะไรบ้างและมีค่าใช้จ่ายในการทำกิจกรรมนั้น ๆ เท่าใด จะหารายได้เพื่อนำมาใช้ในการจัดกิจกรรมนั้นจากไหน เป็นจำนวนเท่าใด และอย่างไร นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการออมด้วย และเนื่องจากรัฐมีองค์กรในการปกครองหลายระดับ ยังหมายความรวมไปถึงความสัมพันธ์ทางการคลังระหว่างองค์กรปกครองในแต่ละระดับด้วย ทั้งนี้การคลังสาธารณะที่ดีจะต้องดำเนินการไปอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล
โดยมีความสำคัญ กล่าวคือ การคลังสาธารณะเป็นกระบวนการภาคเศรษฐกิจของรัฐในการกำหนดระดับค่าใช้จ่ายรวมของระบบเศรษฐกิจผ่านการใช้จ่ายในการซื้อสินค้าและบริการต่าง ๆ ซึ่งภาครัฐบาลมีอิทธิพลต่อการกำหนดค่าใช้จ่ายของภาคเศรษฐกิจอื่น ๆ เช่น ภาคครัวเรือน ภาคธุรกิจ และภาคต่างประเทศ เป็นต้น โดยการคลังสาธารณะมีบทบาททั้งทางด้านการจัดสรรทรัพยากรของรัฐ บทบาทด้านการกระจาย เช่น การกระจายความเจริญไปสู่ชนบท บทบาทด้านการรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของประเทศ เป็นต้น
โดยสรุปแล้ว ความสำคัญของการคลังสาธารณะ เป็นการควบคุมให้เกิดความสมดุลทางด้านการเงินในระบบเศรษฐกิจมิให้มีมากหรือต่ำเกินไป ให้อยู่ในสภาพที่เหมาะสมกับสถานการณ์
2. หลักของการบริหารงานคลังเป็นอย่างไร สำคัญอย่างไร
หลักของการบริหารงานคลัง คือแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับเรื่องธรรมาภิบาล วินัยทางการคลัง ความโปร่งใส ความรับผิดชอบต่อสาธารณะ และประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากร แบ่งออกเป็น 3 ระดับ คือ ธรรมาภิบาล วินัยทางการคลัง และบรรทัดฐานทางการคลังว่าด้วยหน้าที่และรายจ่ายของรัฐ มีรายละเอียดดังนี้1) ธรรมาภิบาลหรือธรรมรัฐ เป็นบรรทัดฐานระดับสูงสุด กล่าวคือเป็นแนวคิดที่ต้องการให้รัฐเป็นรัฐที่ดี หากกล่าวถึงบุคคลหมายถึงบุคคลที่มีคุณธรรม รัฐที่ดีนั้นต้องตอบสนองความต้องการของสังคมและประชาชน กล่าวคือทำในสิ่งที่ประชาชนต้องการและยินดีที่จะสนับสนุนงบประมาณของรัฐเพื่อทำกิจกรรมนั้น ๆ ให้กับประชาชน โดยมีลักษณะเป็น Participatory Democracy มากกว่า Authoritarian โดยอยู่ในอัตราที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม ข้อเท็จจริง และเรื่องหรือกิจกรรมที่ทำ โดยที่สำคัญประชาชนต้องมีส่วนร่วมในการตัดสินใจในการดำเนินการ โดยรัฐจะต้องส่งเสริมให้ส่วนต่าง ๆ ของสังคม โดยหลักการนี้จะต้องได้รับความยินยอมจากประชาชนผู้เสียภาษี เพื่อให้การดำเนินกิจกรรมของรัฐเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ2) วินัยทางการคลัง คือการที่รัฐสามารถรักษาดุลยภาพระหว่างรายได้กับรายจ่ายหรือ ดุลการคลังเอาไว้ได้ ซึ่งจะทำให้รัฐมีเสถียรภาพทางการคลัง มีความน่าเชื่อถือทั้งทางกลไกและกระบวนการทางการคลัง โดยจะต้องประกอบไปด้วยในด้านรายได้ รายจ่าย และการเงินการบัญชี โดยการดำเนินการดังกล่าวจะต้องเป็นไปด้วยความรับผิดชอบ โปร่งใส และตรวจสอบได้ ซึ่งเป็นหลักการที่สำคัญและเป็นที่ยอมรับทั่วไป
3) บรรทัดฐานทางการคลังว่าด้วยหน้าที่และรายจ่ายของรัฐ เป็นบรรทัดฐานในระดับปฏิบัติการ ซึ่งหน่วยงานภาครัฐที่มีหน้าที่รับผิดชอบเฉพาะด้านหรือที่ได้รับมอบหมายจะนำไปประยุกต์ใช้เป็นแนวทางในการกำหนดนโยบายและระเบียบปฏิบัติต่าง ๆ เช่น เรื่องรายได้ รายจ่าย งบประมาณ การเงิน การบัญชี การรายงาน การตรวจสอบ นโยบายการคลัง และรวมถึงความสัมพันธ์ทางการคลังระหว่างรัฐบาลกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นด้วย
3. วินัยทางการคลังหมายความว่าอย่างไร อธิบาย
ถ้าจะตอบสั้นๆ วินัยทางการคลัง น่าจะหมายถึง การรู้จักใช้จ่ายเงินให้เหมาะสมกับสถานการณ์ รู้จักบริหารจัดการเงินให้คุ้มค่า สร้างผลตอบแทนที่เป็นกอบเป็นกำ ไม่เป็นภาระกับประชาชนและประเทศในระยะยาว
แต่ตามความหมายอื่นๆ ที่นักวิชาการได้เสนอไว้ มีดังนี้
วินัยการคลัง เป็นระเบียบแบบแผนที่ใช้กำกับการจัดการทางการเงินของประเทศ หรืออีกนัยหนึ่ง คือ แนวคิดที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการและผลของการบริหารจัดการทางการคลัง (ศิวัสน์ เหลืองสมบูรณ์, 2552)
หรือ อีกความหมายถึง วินัยทางการคลัง (Fiscal Discipline) คือ การดูแลให้รายจ่ายสาธารณะและข้อผูกพันทางการเงินของรัฐบาลทั้งในปัจจุบันและในอนาคตอยู่ในระดับที่สมดุลกับขีดความสามารถในการจัดหารายได้ของรัฐบาล (จรัส สุวรรณมาลา, 2546)
แต่ปกติแล้วเราก็มักคิดว่า วินัยทางการคลัง คือการที่รัฐจะต้องรัดเข็มขัด ลดรายจ่ายไม่ให้งบประมาณขาดดุล ซึ่งก็คงจะไม่ผิดอะไรมากนักถ้าประเทศเราเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว แต่เป็นความหมายที่ค่อนข้างจะแคบ เพราะที่จริงแล้ว ต้องเข้าใจถึงลักษณะของรายจ่ายประเภทต่าง ๆ ของภาครัฐ ซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท ดังนี้
1) เป็นรายจ่ายเพื่อประโยชน์ในปัจจุบัน เช่น การซื้อปากกาดินสอมาให้ข้าราชการใช้เซ็นเอกสาร การจ่ายเงินเดือนข้าราชการตอบแทนการที่ข้าราชการให้บริการประชาชนในแต่ละเดือน รายจ่ายกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เป็นการจ่ายเพื่อให้กลไกของรัฐที่มีอยู่สามารถทำงานต่อไปได้
2) รายจ่ายกลุ่มที่สองเป็นรายจ่ายด้านการลงทุน เช่น การสร้างถนนหนทาง ท่าเรือ สนามบิน และโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็นต่อการพัฒนาประเทศ การลงทุนเหล่านี้ให้ผลตอบแทนกลับมา ในรูปของการขยายตัวทางเศรษฐกิจในระยะยาว เมื่อเศรษฐกิจขยายตัว รายได้ของประชาชนและธุรกิจมีมากขึ้น รัฐก็สามารถจัดเก็บภาษีได้ขึ้นตามไปด้วย หากผลตอบแทนที่ได้จากโครงการลงทุนมีมากกว่าต้นทุนที่ลงไป ก็ถือว่ารายจ่ายด้านการลงทุนนั้นๆ คุ้มค่า
3) รายจ่ายประเภทที่สาม คือ การถ่ายโอนเงินโดยมิได้รับผลตอบแทนกลับคืนมา ซึ่งส่วนใหญ่เป็นรายจ่ายด้านสังคม เช่น การให้เงินช่วยเหลือผู้สูงอายุ การให้เงินช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย เป็นต้นหากมองในเชิงเศรษฐศาสตร์แล้ว
รายจ่ายประเภทสุดท้าย เป็นการโอนเงินจากผู้เสียภาษีไปให้กับคนอีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งนโยบายในเชิงเงินโอนเหล่านี้เป็นความพยายามของรัฐที่จะลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจระหว่างคนกลุ่มต่าง ๆ หรือบรรเทาผลกระทบจากเหตุการณ์ที่ไม่คาดฝัน
ด้วยเหตุนี้เอง การจะประเมินว่านโยบายที่เข้ากลุ่มรายจ่ายประเภทที่สามนี้ได้ผลมากน้อยแค่ไหนจึงเป็นเรื่องที่ซับซ้อน เพราะจะคิดแต่ตัวเงินเพียงอย่างเดียวไม่ได้ ผลตอบแทนในเชิงสังคมและจิตวิทยาซึ่งไม่สามารถตีค่าออกมาเป็นเงินได้ก็ต้องนำมารวมไว้ด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ตาม การจะจำแนกรายจ่ายของรัฐบาลว่าอยู่ในกลุ่มไหนนั้นจะต้องทำทั้งก่อนและหลังการจ่ายเงิน เพราะโครงการต่างๆ ส่วนใหญ่ก็จะจัดขึ้นมาเพื่อตอบสนองวัตถุประสงค์ด้านการลงทุนเป็นหลัก แต่พอเอาเข้าจริง คนใช้เงินกลับเอาไปใช้ซื้อข้าวของเครื่องใช้สำนักงานเพื่อประโยชน์ในปัจจุบันเสียหมด ยกตัวอย่างเช่น กองทุนหมูบ้าน ถ้าเอาไปใช้แก้ปัญหาการขาดเงินทุน ช่วยให้คนในหมู่บ้านมีเงินทุนหมุนเวียนลงทุน ยกระดับความเป็นอยู่ของตัวเองได้ในระยะยาว ก็ถือว่าโครงการนี้ประสบผลสำเร็จ หากเอาเงินไปใช้สุรุ่ยสุร่าย แบ่งกันในบรรดาเครือญาติของผู้ใหญ่บ้านเพื่อนำไปใช้จ่ายหรือซื้อของที่ไม่ก่อรายได้ เช่น ทีวี พัดลม ตู้เย็น โทรศัพท์มือถือ หรือยานพาหนะ ก็มีหวังแต่จะสูญเงินเปล่า
ในความเป็นจริงแล้ว แต่ละหมู่บ้านมีวิธีการบริหารจัดการเงินไม่เหมือนกัน บางหมู่บ้านก็บริหารดี บางหมู่บ้านก็ทรงตัว บางหมู่บ้านบริหารไม่เป็น ดังนั้น การจะเหมารวมว่านโยบายกองทุนหมู่บ้านหรือนโยบายประชานิยมอื่นๆ คุ้มค่าแค่ไหน ต้องดูกันให้ตลอดรอดฝั่ง เริ่มตั้งแต่วัตถุประสงค์ วิธีการบริหารจัดการ และผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจริง ซึ่งประเมินโดยใช้หลักวิชาการ ปราศจากการแทรกแซงทางการเมือง หากผลปรากฏออกมาว่าโดยรวมแล้วผลเสียมากว่าผลได้ นโยบายประชานิยมนั้นก็ถือว่าไม่คุ้มค่า และถ้ารัฐยังดื้อดึงคิดทำต่อไป จะเป็นการสูญเงินรัฐโดยใช่เหตุ
การใช้จ่ายเงินจำนวนมหาศาล โดยไม่ได้รับผลตอบแทนกลับคืนมาเท่าที่ควร แบบนี้ ถือเป็นการตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ นี่แหละคือสิ่งที่เรียกว่า การขาดวินัยทางการคลัง ในทางตรงกันข้าม ถ้าโครงการประชานิยมนั้นก่อให้เกิดผลเป็นรูปธรรม เห็นผลเต็มเม็ดเต็มหน่วย ช่วยให้ชีวิตความเป็นอยู่ของคนดีขึ้น คุ้มกับเงินที่ลงทุนไป เป็นโครงการซึ่งน่าจะทำต่อ แต่รัฐกลับตัดสินใจเลิกเสียดื้อๆ แบบนี้ก็เข้าข่ายถือว่าขาดวินัยทางการคลังเช่นกัน
การขาดวินัยทางการคลังส่งผลต่อระดับหนี้สาธารณะ ทำให้ความน่าเชื่อถือในการชำระหนี้ของรัฐบาล และการลงทุนในประเทศลดลง
กล่าวอีกนัยหนึ่ง วินัยทางการคลัง คือการที่รัฐสามารถรักษาดุลยภาพระหว่างรายได้กับรายจ่ายหรือ ดุลการคลังเอาไว้ได้ ซึ่งจะทำให้รัฐมีเสถียรภาพทางการคลัง มีความน่าเชื่อถือทั้งทางกลไกและกระบวนการทางการคลัง โดยจะต้องประกอบไปด้วยในด้านรายได้ รายจ่าย และการเงินการบัญชี โดยการดำเนินการดังกล่าวจะต้องเป็นไปด้วยความรับผิดชอบ โปร่งใส และตรวจสอบได้ ซึ่งเป็นหลักการที่สำคัญและเป็นที่ยอมรับทั่วไป ประกอบด้วยหลักสำคัญ 3 ด้าน ดังนี้1) ด้านรายได้
- มีระบบการประมาณการร้ายได้และการจัดเก็บที่น่าเชื่อถือ
- ตัวเลขที่ประมาณการและตัวเลขจริงต้องใกล้เคียงกัน
- มีวิธีการและกระบวนการในการจัดเก็บรายได้ที่มีประสิทธิภาพ2) ด้านรายจ่าย
- ควบคุมการใช้จ่ายในกรอบของงบประมาณที่กำหนด
- มีการประมาณการรายจ่ายครอบคลุมทุกประเภท
- ต้องน่าเชื่อถือ
- การบริหาร การเบิกจ่าย การก่อหนี้ผูกพัน ต้องสอดคล้องกัน3) ด้านการเงินการบัญชี
- ดูแลการรับ การจ่ายเงิน การก่อหนี้ผูกพัน
- ต้องมีการปฏิบัติตามระเบียบ กฎเกณฑ์ หรือกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
- ป้องกันและควบคุมไม่ให้เกิดการคอรัปชั่น
- ต้องดำเนินการด้วยความรับผิดชอบ โปร่งใส และตรวจสอบได้
4. ระบบการตรวจสอบองค์กรอิสระสำคัญอย่างไร
องค์กรอิสระ เป็นกลไกตามรัฐธรรมนูญมีอำนาจหน้าที่ในการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐเพื่อรักษาประโยชน์ของแผ่นดิน คุ้มครองสิทธิเสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของบุคคล หรือประชาชนและเพื่อให้การปฏิรูปทางการเมืองเป็นไปตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ โดยมีหน่วยธุรการที่เป็นอิสระในการบริหารงานบุคคล งบประมาณและการดำเนินการอื่น
องค์กรอิสระ หมายถึง องค์กรของรัฐที่ได้รับมอบหมายให้ดำเนินการเกี่ยวกับภารกิจของรัฐตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญและกฎหมาย โดยเป็นองค์กรของรัฐที่มีสถานะพิเศษ ซึ่งได้รับหลักประกันให้สามารถปฏิบัติภารกิจหน้าที่ได้โดยอิสระ ปลอดพ้นจากการแทรกแซงขององค์กรของรัฐอื่นหรือสถาบันการเมืองอื่น รวมทั้งอยู่เหนือกระแสและการกดดันใดๆ ที่เกิดขึ้นภายในสังคมในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง
ในระบบบริหารการคลังสาธารณะที่มีความโปร่งใสและมีความยั่งยืน นั้น จำเป็นต้องมีองค์กรอิสระทำหน้าที่ในการตรวจสอบและรับรองความถูกต้องและน่าเชื่อถือได้ของระบบข้อมูลและรายงานทางการเงินขององค์กรภาครัฐ และเพื่อป้องกันปัญญาด้านการเงินการคลังขององค์การรัฐที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่ ปัญหาการรั่วไหลของการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดิน ปัญหาการทำงบประมาณแบบขาดดุล (มาอย่างต่อเนื่องหลายปีในอดีต) ปัญหาการใช้จ่ายงบกลางแบบหมกเม็ดและสุรุ่ยสุร่าย หรือเมื่อเร็วๆ นี้ได้แก่ ปัญหาการขาดสภาพคล่องอันเนื่องมาจากการมีเงินคงคลังที่ร่อยหรอ เป็นต้น โดยองค์กรตรวจสอบอิสระดังกล่าว จะต้องมีคุณสมบัติ ดังนี้1) จะต้องได้รับการแต่งตั้งจากสถาบันนิติบัญญัติ เพื่อให้ทำหน้าที่ตรวจสอบและรับรองความถูกต้องและความน่าเชื่อถือได้ของระบบข้อมูลทางการเงินขององค์กรภาครัฐ และจัดทำรายงานผลการตรวจสอบต่อสถาบันนิติบัญญัติตามกำหนดเวลา ซึ่งต้องมีความเป็นอิสระ ทั้งในแง่ของการบังคับบัญชาสั่งการ การายงาน งบประมาณ และอัตรากำลัง
2) การตรวจสอบดังกล่าว จะต้องครอบคลุมประเด็นนโยบายการคลัง งบประมาณ สมมุติฐานการประมาณการ วัตถุประสงค์ และเป้าหมายในระดับมหภาค ด้านรายได้ รายรับ และรายจ่ายในระดับมหภาค และระดับแผนงาน งาน กิจกรรม และหน่วยงาน

5. ยกตัวอย่างกรณีศึกษาอื่นที่ท่านประสบ แล้วเขียนกรณีศึกษา ประกอบด้วย ข้อเท็จจริง และสรุปความเห็น โดยอิงหลักบรรทัดฐานทางการคลัง มาด้วย เลียนกรณีศึกษาในเอกสารคำบรรยาย
ขอยกตัวอย่าง กรณีศึกษา “โครงการพัฒนาชุดข้อมูลพื้นฐานเชิงพื้นที่ด้านเส้นทางคมนาคม (Transport Fundamental Geographic Data Set : Transport FGDS)”
ข้อเท็จจิรง
หน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม ได้เริ่มนำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (GIS) เข้ามาใช้ในการเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานและการให้บริการประชาชนอย่างแพร่หลาย โดยมีการจัดทำข้อมูลเชิงพื้นที่ขึ้นใช้งานตามภารกิจของแต่ละหน่วยงาน ซึ่งมีข้อมูลส่วนหนึ่งที่แต่ละหน่วยงานงานจัดทำขึ้น มีความซ้ำซ้อนกัน อาทิ เขตการปกครอง เส้นทางและสิ่งอำนวยความสะดวกด้านคมนาคม ทั้งทางบก ทางน้ำ และทางอากาศ รวมทั้งข้อมูลสถานที่สำคัญ นอกจากนั้น ในการจัดทำข้อมูลเชิงพื้นที่ดังกล่าว แต่ละหน่วยงานจัดทำขึ้นตามความต้องการของแต่ละหน่วยงานโดยไม่มีมาตรฐานกลางร่วมกันในการจัดทำ ทำให้เกิดปัญหาในการใช้งานข้อมูลร่วมกันระหว่างหน่วยงาน
จากปัญหาดังกล่าวข้างต้น ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานปลัดกระทรวงคมนาคม (ศูนย์ไอซีที) พิจารณาแล้วเห็นควรบูรณาการข้อมูลเชิงพื้นที่ด้านเส้นทางคมนาคมกลางขึ้น เพื่อลดความซ้ำซ้อน ประหยัดทั้งระยะเวลาและงบประมาณในการจัดพัฒนาในภาพรวมของกระทรวงคมนาคม และในภาพรวมของประเทศ โดยหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม ตลอดจนหน่วยงานภาครัฐและภาคการศึกษาของรัฐภายนอกสามารถนำชุดข้อมูลดังกล่าวไปใช้ประโยชน์ร่วมกันได้อย่างกว้างขวาง จึงได้จัดทำโครงการพัฒนาชุดข้อมูล Transport FGDS ขึ้นในปีงบประมาณ 2549 ประกอบด้วยการจัดหาและพัฒนา 1) ชั้นข้อมูลแผนที่พื้นฐานเชิงพื้นที่ (Base map) จำนวน 10 ชั้นข้อมูล ได้แก่ เขตการปกครอง เส้นทางถนน ทางแยก ทางด่วน/ทางยกระดับ เส้นทางรถไฟ เส้นทางรถไฟฟ้า เส้นทางน้ำ จุดที่ตั้งสถานีขนส่งสินค้าและผู้โดยสาร จุดที่ตั้งสถานที่สำคัญ และเขตรับผิดชอบของตำรวจนครบาล และ 2) ข้อมูลแผนที่เฉพาะเชิงพื้นที่ จำนวน 4 ชั้นข้อมูล ได้แก่ เส้นทางหลวงแผ่นดินที่เชื่อมโยงกับเส้นทางหลวงชนบท ตอนควบคุมเส้นทางหลวง จุดที่ตั้งหลักกิโลเมตรบนทางหลวง และเส้นทางบริเวณที่ห้ามเลี้ยวรถ (Turn table)
กระทรวงคมนาคม ได้พิจารณาและอนุมัติให้ผ่านงบประมาณเพื่อดำเนินการโครงการพัฒนาชุดข้อมูลพื้นฐานเชิงพื้นที่ด้านเส้นทางคมนาคม ของกระทรวงคมนาคม ซึ่งเสนอโดยศูนย์ไอซีที โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อบูรณาการข้อมูลพื้นฐานเชิงพื้นที่ด้านโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งอำนวยความสะดวกด้านการขนส่งของกระทรวงคมนาคมที่กระจัดกระจายอยู่ตามหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม ให้รวมเป็นชุดข้อมูลพื้นฐานเชิงพื้นที่กลางด้านคมนาคมของกระทรวงคมนาคม และเพื่อให้ทุกหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม รวมทั้งหน่วยงานภาครัฐอื่นภายนอก ตลอดจนประชาชนทั่วไปสามารถนำชุดข้อมูลดังกล่าวไปใช้ในการปฏิบัติงานตามภารกิจของแต่ละหน่วยงานได้อย่างเป็นเอกภาพ และเป็นไปในทิศทางและแนวทางเดียวกันทั้งองค์กร
สำนักงบประมาณ สภาผู้แทนราษฎร และคณะกรรมาธิการงบประมาณ ได้ให้ความเห็นชอบและอนุมัติให้สำนักงานปลัดกระทรวงคมนาคมดำเนินโครงการดังกล่าวในปีงบประมาณ 2549
สรุปความเห็น
การพิจารณาบรรทัดฐานทางการคลัง จะพิจารณาจากบรรทัดฐานทั้ง 3 ระดับ ดังนี้1. ในระดับสูงหรือระดับธรรมาภิบาล ซึ่งเป็นการพิจารณาด้วยฐานของสิ่งที่รัฐทำนั้นว่าเป็นไปเพื่อประโยชน์ของประชาชนหรือไม่ ประชาชนหรือตัวแทน ของประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดหรือไม่ ซึ่งพบว่ามีหลักการตามหลัก ธรรมาภิบาล ดังนี้
1.1) ในด้านการตอบสนองความต้องการของหน่วยงานภาครัฐ ทั้งหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคมและหน่วยงานภาครัฐอื่นภายนอก ตลอดจนภาคเอกชน และประชาชนทั่วไป กล่าวคือ โครงการดังกล่าวจัดทำชุดข้อมูลพื้นฐานเชิงพื้นที่กลางด้านคมนาคมขึ้นในลักษณะการบูรณาการข้อมูลจากแหล่งต่างๆ โดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายกับหน่วยงานภาครัฐหรือประชาชนกลุ่มใด แต่ยังเป็นประโยชน์ทั้งกับภาครัฐในการนำไปใช้ปฏิบัติงานตามภารกิจของแต่ละหน่วยงาน และเป็นประโยชน์ต่อประชาชนในด้านการค้นหาสถานที่และเส้นทางที่เหมาะสมในการเดินทาง
1.2) ในด้านของรัฐในการจัดทำโครงการ เป็นโครงการที่พิจารณากลั่นกรองทั้งจากคณะทำงานด้าน GIS ของกระทรวงคมนาคม คณะกรรมการ CIO ของกระทรวงคมนาคม ซึ่งประกอบด้วยผู้บริหารระดับสูงด้านไอซีทีของทุกหน่วยงานในสังกัด และผู้บริหารระดับสูงของกระทรวงคมนาคม รวมทั้ง ผ่านการพิจารณาความเหมาะสมจากสำนักงบประมาณ สภาผู้แทนราษฎร และคณะกรรมาธิการงบประมาณ โดยมีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน และมีศูนย์ไอซีที รับผิดชอบดำเนินโครงการ2. ในระดับกลางหรือวินัยทางการคลัง ซึ่งต้องคำนึงถึงดุลยภาพทางการคลังระหว่างรายได้และรายจ่าย รวมทั้งจะต้องประกอบไปด้วยความรับผิดชอบ โปร่งใส ตรวจสอบได้ พบว่า
2.1) ในเรื่องหลักการรักษาดุลยภาพทางการคลัง พบว่ามีการจัดทำโครงการโดยใช้งบประมาณที่มีอยู่และได้รับอนุมัติอย่างคุ้มค่า ซึ่งใช้งบประมาณไม่มากนัก และได้ผลคุ้มค่ามาก กล่าวคือ รัฐไม่เกิดการสูญเสียด้านงบประมาณและระยะเวลาในการพัฒนาข้อมูลเชิงที่มีความซ้ำซ้อนในแต่ละหน่วยงาน เป็นต้น
2.2) ในเรื่องหลักความรับผิดชอบ โครงการดังกล่าวมีการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบกันอย่างชัดเจน เช่น ศูนย์ไอซีที มีหน้าที่บริหารจัดการและควบคุมการบูรณาการข้อมูลเชิงพื้นที่ตามโครงการให้มีความครบถ้วน ถูกต้อง และแล้วเสร็จตามระยะเวลาที่กำหนดไว้อย่างเหมาะสม ส่วนหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม รับผิดชอบในการจัดส่งข้อมูลเชิงพื้นที่ที่อยู่ในความรับผิดชอบของแต่ละหน่วยงานให้ศูนย์ไอซีที เพื่อบูรณาการร่วมกัน นอกจากนั้น ศูนย์ไอซีที ยังได้ประสานงานขออนุเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่จากหน่วยงานภาครัฐอื่นภายนอก เพื่อนำข้อมูลมาบูรณาการร่วมกันให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
2.3) ในเรื่องหลักความโปร่งใส โครงการดังกล่าวสามารถตรวจสอบได้ โดยได้มีการรายงานผลการดำเนินการให้ผู้บริหารทราบเป็นระยะ อีกทั้งมีตัวชี้วัดผลโครงการให้ตรวจสอบด้วยว่าโครงการดังกล่าวดำเนินการไปอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลหรือไม่ เพียงใด
3) ในระดับปฏิบัติการบรรทัดฐานทางการคลังว่าด้วยหน้าที่และรายจ่ายของรัฐ พบว่าโครงการดังกล่าวปฏิบัติได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม ทั้งในเรื่องขั้นตอน วิธีการ งบประมาณ โดยบรรลุวัตถุประสงค์เป็นอย่างมาก ทำให้หน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคม หน่วยงานภาครัฐและภาคการศึกษาอื่นภายนอกทั่วประเทศ ได้นำชุดข้อมูลดังกล่าวไปใช้ในการปฏิบัติงานได้อย่างคุ้มค่า เหมาะสม และเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง รวมทั้ง ประชาชนทั่วไป ได้ใช้ประโยชน์จากบริการที่พัฒนาขึ้นจากชุดข้อมูลดังกล่าวได้อย่างกว้างขวางผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต
6. หลักการของ Wicksell ในเรื่องการบริหารงานคลังของรัฐเป็นอย่างไร อธิบาย ท่านเห็นด้วยหรือไม่ ทำได้หรือไม่ในกรณีของประเทศไทย เพราะเหตุใด จะแก้ไขได้อย่างไร
Knut Wicksell ได้แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของสำนึกคิดทางเลือกสาธารณะที่มีต่อการบริหารงานคลังและการงบประมาณภาครัฐที่เสนอให้รัฐมุ่งคำนึงถึงผลประโยชน์สูงสุดที่ประชาชนจะได้รับจากการดำเนินกิจกรรมต่างๆ มากกว่าเพื่อประโยชน์ของรัฐเอง ทั้งนี้ Wicksell มองว่า ปัจเจกบุคคลเป็นผู้ที่มีเหตุผล เขาควรเป็นผู้กำหนดว่ารัฐบาลควรทำหน้าที่อะไรภายใต้จำนวนเงินที่ปัจเจกบุคคลเหล่านั้นยินดีที่จะเสียภาษีให้แก่รัฐเพื่อให้สามารถดำเนินกิจกรรมเหล่านั้นได้ และรัฐไม่ควรจะดำเนินการใดๆ ที่พลเมืองส่วนใหญ่ไม่สนับสนุน หรือไม่ยินดีจ่ายภาษีสนับสนุนรัฐบาลเพื่อการดำเนินกิจกรรมนั้น ๆ
ดังนั้น เมื่อตั้งต้นด้วยแนวคิดที่ว่าพลเมืองเป็นผู้ที่มีความสำคัญสูงสุดในระบบการเมืองการปกครองในยุคปัจจุบัน ระบบงบประมาณภาครัฐในแนวใหม่จึงควรมุ่งต่อการตอบสนองความต้องการของประชาชนเหล่านั้น โดยการพัฒนากลไกการจัดสรรงบประมาณที่สามารถนำไปสู่การดำเนินงานของภาครัฐที่สอดคล้องกับความต้องการของพลเมือง มีกลไกการดำเนินงานที่สามารถนำไปสู่การผลิตหรือการส่งมอบบริการที่ต้องการได้อย่างมีประสิทธิภาพและโปร่งใส ตรวจสอบได้ และมีระบบข้อมูลรายงานผลการผลิตและต้นทุนการดำเนินงานที่ถูกต้อง นอกจากนี้ แนวคิดดังกล่าวยังนำไปสู่การออกแบบระบบและวิธีการบริหารจัดการแบบใหม่เพื่อเป็นหลักประกันว่าผลประโยชน์ของพลเมืองจะได้รับการคุ้มครอง เช่น การใช้การบริหารภายใต้สัญญา (Contractual management) การแยกหน่วยงานกำหนดนโยบายออกจากหน่วยงานที่นำนโยบายไปปฏิบัติ การบริหารงานภายใต้ระบบกิจกรรม (Activity-based management) ฯลฯ เป็นต้น ทั้งนี้ก็เพื่อทำให้งบประมาณภาครัฐเป็นเรื่องของพลเมืองนั่นเอง
Wicksell เป็นนักคิดชาวอิตาลีมีหลักการเกี่ยวกับหน้าที่และรายจ่ายของรัฐว่าจะต้องมากจากการออกเสียงลงคะแนนของสมาชิดในสังคม ซึ่งเป็นความต้องการและเจตจำนงร่วมกันของสังคม โดยมีการโหวต 2 ครั้ง ซึ่งในครั้งแรกเป็นการเลือกตัวแทนในสังคม โดยมุ่งหวังว่าจะได้คนดีเข้าไปเป็นผู้แทนของตน และในครั้งที่สองเป็นการโหวตว่าสังคมต้องการอะไร โดยยินดีจ่ายเพื่อกิจกรรมนั้น ๆ มุ่งคํานึงถึงผลประโยชน์สูงสุดของสังคมมากกว่าของรัฐเอง รัฐบาลควรทำหน้าที่ภายใต้จํานวนเงินที่สังคมยินดีที่จะเสียภาษีให้แก่รัฐเพื่อให้สามารถดําเนินกิจกรรมเหล่านั้นได้ และรัฐไม่ควรจะดําเนินการใดๆ ที่พลเมืองส่วนใหญ่ไม่สนับสนุน หรือไม่ยินดีจ่ายภาษีสนับสนุนรัฐบาลเพื่อการดําเนินกิจกรรมนั้น ๆ
ข้าพเจ้าเห็นด้วยตามหลักการดังกล่าว เนื่องจากเป็นแสดงออกถึงความเป็นประชาธิปไตยในสังคมนั้น ๆ อีกทั้งเป็นการเลือกคนดีให้ทำหน้าที่แทนคนในสังคม
แต่ในกรณีของประเทศไทยข้าพเจ้าคิดว่ายังไม่สามารถนำแนวคิดดังกล่าวมาใช้อย่างเต็มรูปแบบได้ เนื่องจากหลักการดังกล่าวไม่เหมาะกับชุมชนขนาดใหญ่ ที่ประชากรที่มีความหลากหลายทั้งสถานะ ความเป็นอยู่ เชื้อชาติ ศาสนา และลักษณะของภูมิประเทศที่แตกต่างกัน
หลักการดังกล่าวสามารถแก้ไขได้ กล่าวคือ จะต้องนำไปใช้ในสังคมที่เล็กกว่าระดับประเทศ หรือหากใช้หลักการดังกล่าวในระดับประเทศจะต้องแบ่งกิจกรรมให้เหมาะสมกับสังคมนั้น ๆ
7. รัฐจะสามารถสร้างความเป็นธรรมให้เกิดแก่สังคมได้อย่างไร อธิบาย
รัฐสามารถสร้างความเป็นธรรมให้เกิดแก่สังคมได้ ดังนี้1) รัฐจะต้องกระจายรายได้ที่เหมาะสมให้กับทุกส่วนภูมิภาคของประเทศ เพื่อให้ประชาชนมีความสามารถในการเป็นเจ้าของสินค้าและบริโภคได้
2) รัฐต้องสร้างหลักประกันให้เกิดความเท่าเทียมกันของประชาชน
3) ต้องเข้าไปดูแลระบบตลาดให้สามารถทำงานได้ แต่ไม่ใช่การเข้าไปผลิตแข่งขันกับเอกชนในระบบตลาด โดยระบบตลาดที่รัฐเข้าไปดูแล เพื่อให้ตลาดสามารถดำเนินการให้ใกล้เคียงกับการเป็นตลาดแข่งขันสมบูรณ์มากที่สุด เพื่อส่งผลให้ประชาชนมีความอยู่ดีกินดีทางเศรษฐกิจ
4) ต้องกำจัดความยากจน ซึ่งเป็นฐานะในเรื่องจำเป็นทั้งในด้านจริยธรรมและสิ่งแวดล้อม
5) กำหนดกฎเกณฑ์ในการดำเนินการให้อยู่ภายในกรอบ ไม่เกิดความผูกขาด รวมทั้งไม่ให้เกิดการกำหนดราคาที่ไม่เป็นธรรม
6) ให้การรับรองสิทธิเสรีภาพในความเท่าเทียมกัน ทั้งทางเพศอันเป็นพื้นฐานเบื้องต้นของการพัฒนาอย่างยั่งยืน และทำให้เกิดการเข้าถึงทางเศรษฐกิจ ดำเนินการทางการสาธารณะสุขและทางการศึกษาอย่าง
7) คุ้มครองสิทธิทุกคนโดยปราศจากการแบ่งแยก ทั้งสิทธิทางสภาพแวดล้อมและสังคม ศักดิ์ศรี สุขภาพ8) แทรกแซง โดยเครื่องมือในการแทรกแซงซึ่งขึ้นอยู่กับสถานการณ์และความเหมาะสม ทั้งมาตรการทางกฎหมาย มาตรการทางการคลัง มาตรการทางการเงิน เป็นต้น
9) ส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจเพื่อให้เกิดความเติบโตในระดับที่เหมาะสม และมีดุลยภาพ
8. การรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจด้วยการบริหารการคลังของรัฐทำได้อย่างไร ปัญหาและอุปสรรคคืออย่างไร ท่านมีความเห็นเพื่อปรับปรุงอย่างไร อธิบาย
การรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจด้วยการบริหารทางการคลังของรัฐ ทำได้โดยการเข้าไปรักษาระดับของเศรษฐกิจไม่ให้เกิดความผันผวนมากกว่าที่ควรจะเป็น กล่าวคือเศรษฐกิจมีทั้งวงจรการขึ้นลง กล่าวอีกนัยหนึ่งคือการเข้าไปแทรกแซงการทำงานของระบบตลาดเสรีโดยรัฐบาล ซึ่งการดำเนินการดังกล่าวรัฐต้องเสียค่าใช้จ่ายมาก แต่หากปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติอาจก่อให้เกิดความเสียหายได้ เช่น การใช้นโยบายการเงินการคลังเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ เป็นกลยุทธ์ที่จำเป็นสำหรับการรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ อันประกอบไปด้วย การที่ระบบเศรษฐกิจมีการจ้างงานเต็มที่ มีอัตราการขยายตัวที่สูง และมีเสถียรภาพของระดับราคา เพื่อเป้าหมายสำคัญทั้งสามนี้ รัฐบาลไม่สามารถให้ระบบตลาดเสรีทำงานเองได้
ปัญหาและอุปสรรคในการแทรกแซง กล่าวคือ ประชาชนอาจเห็นว่าการแทรกแซงเป็นสิ่งที่รัฐทำเพื่อผลประโยชน์ ดังนั้นต้องแทรกแซงโดยถูกกฎหมาย กล่าวคือ1) การแทรกแซงโดยคำร้องขอจากรัฐบาลที่ชอบด้วยกฎหมาย
2) การแทรกแซงโดยอาศัยสิทธิจากสนธิสัญญา
3) การแทรกแซงเพื่อพิทักษ์คนชาติ
4) การแทรกแซงเพื่อมนุษยธรรม
ทั้งนี้ ปัญหาดังกล่าว มีวิธีการแก้ไข คือ ต้องเป็นการแทรกแซงโดยการใช้สนธิสัญญาและคำร้องขออย่างเป็นทางการจากรัฐบาลที่ชอบด้วยกฎหมาย นอกจากนี้การใช้เครื่องมือนโยบายก็ต้องเปลี่ยนแปลงไปด้วย โดยหันมาใช้นโยบายแบบผสมผสาน ระหว่างนโยบายการเงิน และนโยบายการคลังมากขึ้น
9. อธิบายหลักการหารายได้ของรัฐ เพื่อการบริหารการคลัง มีกี่วิธี สำคัญอย่างไร
รายได้ของรัฐบาล คือเงินภาษีอากรที่รัฐบาลเก็บจากราษฎร กำไรจากรัฐวิสาหกิจ ค่าธรรมเนียม และรายได้เบ็ดเตล็ดอื่น ๆ รวมเป็นรายได้ของรัฐบาล โดยมีหลักการหารายได้ของรัฐ ดังนี้1) รายได้จากการเก็บภาษีอากร (Taxation and Revenue) เป็นภาษีที่บังคับเรียกเก็บจากประชาชนทุกคนภายในประเทศและเป็นรายได้ที่สูงสุดของรายได้ของรัฐ2) รายได้จากการขายสินค้าและบริการ (Sale of the paper and services) ได้แก่ สลากกินแบ่งรัฐบาล พันธบัตร แสตมป์ อากร กำไรจากรัฐวิสาหกิจ ค่าธรรมเนียมต่างๆ เป็นต้น3) รายได้จากการกู้เงิน (Borrowing) เป็นเงินที่รัฐบาลจำเป็นต้องกู้มาใช้จ่ายในกิจการบางประเภทที่ให้ผลประโยชน์ในระยะยาว4) รายได้จากการพิมพ์ธนบัตร (Printing of paper money) เป็นการจัดพิมพ์ธนบัตรเพื่อหารายได้เหมือนการกู้5) รายได้จากการช่วยเหลือของรัฐบาลกลางหรือรัฐบาลต่างประเทศ
โดยหลักดังกล่าวมีความสำคัญกับรัฐ ในการหารายได้ให้กับประเทศเพื่อบริหารงานการคลัง เพื่อที่จะนำรายได้มาใช้จ่ายในการบริหารและพัฒนาประเทศชาติต่อไป
10. หลักการเก็บภาษีที่ดีเป็นอย่างไร อธิบาย
หลักการเก็บภาษีที่ดี ประกอบด้วย1) หลักการทำรายได้ คือ รัฐควรเก็บภาษีเพื่อหารายได้ โดยไม่ควรเก็บภาษีเล็ก ๆ น้อยๆ ควรเก็บประเภทที่ทำรายได้ได้ดี เช่น ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ภาษีเงินได้นิติบุคคล ภาษีการค้า (Vat) ภาษีทรัพย์สิน ภาษีสรรพสามิต เป็นต้น2) หลักความยุติธรรมหรือความเป็นธรรม คือคนที่มีความสารถมากในการเสียภาษีมาก ก็ต้องเสียภาษีมาก คนที่มีความสามารถน้อยน้อย ก็เสียน้อยหรือไม่ต้องเสีย รัฐควรต้องแจกแจงออกมาให้ชัดเจน
3) หลักความแน่นอน คือผู้เสียภาษีอากรทุกคนควรได้รับเกี่ยวกับเวลาของการชำระภาษี วิธีการชำระภาษี จำนวนภาษีที่ต้องชำระ และสถานที่ชำระภาษี
4) หลักความเป็นกลาง เช่นในยามภาวะเศรษฐกิจรุ่งเรือง รายได้ด้านภาษีอากรก็ควรจะเพิ่มขึ้นโดยอัตโนมัติ และในยามภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ ก็ควรจะต้องลดลงเหมือนกัน
5) หลักประสิทธิภาพในการจัดเก็บภาษี คือ การเก็บภาษีมีต้นทุนน้อยสุด จัดเก็บภาษีได้ตามเป้าหมายและสม่ำเสมอ สามารถประมาณการล่วงหน้าได้แน่นอน ผู้เสียภาษีสามารถเสียภาษีได้ง่าย ประเมินภาษีได้อย่างชัดเจน การคำนึงถึงเรื่องการลดภาระ และการอำนวยความสะดวกแก่ผู้เสียภาษี โดยไม่ผลักดันภาระค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดเก็บให้แก่ผู้เสียภาษีมากเกินไป
11. การบริหารภาษีตามหลัก Benefit principle เป็นอย่างไร อธิบายและยกตัวอย่าง
การบริหารภาษีตามหลัก Benefit principle เป็นหลักการเก็บภาษีโดยมีเงื่อนไขเป็นผลประโยชน์ที่ได้รับ เป็นภาษีที่เรียกเก็บตามกฎหมายเฉพาะจากคนบางกลุ่มที่เกี่ยวข้องโดยตรงในแง่ผู้รับผลประโยชน์หรือเป็นผู้ทำให้เกิดภาระขึ้น) เช่น การเก็บภาษีบำบัดน้ำเสียที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน เก็บตามหลักการประโยชน์ที่ได้รับ (Benefit principle) เนื่องจากรัฐต้องใช้งบประมาณปีหนึ่งๆ จำนวนมาก เพื่อก่อสร้างและซ่อมแซมระบบนิเวศน์น้ำ จึงต้องเก็บภาษี
12. หลักการเก็บภาษีที่ต้องอาศัยการยอมรับ หรือ Willingness เป็นอย่างไร อธิบายพร้อมยกตัวอย่าง
หลักการเก็บภาษีที่ต้องอาศัยการยอมรับหรือ Willingness เป็นกลไกที่จะให้ประชาชนได้แสดงออกซึ่งการยอมรับหรือเห็นชอบที่รัฐบาลจะเก็บภาษีจากใคร เท่าใด โดยใช้กระบวนการประชาธิปไตย ในหลักการพื้นฐานคือ รัฐบาลให้รัฐสภาซึ่งเป็นผู้ทำหน้าที่ในการออกกฎหมายเพื่อกำหนดหลักการว่าด้วยการเก็บภาษี สถาบันนี้เป็นสถาบันประชาชนซึ่งมีผู้แทนประกอบด้วย สส. และ สว. โดยมีรัฐบาลเป็นผู้บริหารจัดการ แล้วให้สภาเห็นชอบและถือว่าประชาชนเห็นชอบ จากนั้นจึงดำเนินการเก็บตามที่ได้รับอนุมัติมา หากการเก็บภาษีไม่ได้รับการยอมรับจากประชาชน ทำให้เกิดเหตุการณ์ (Tax revolt) ได้ ยกตัวอย่างเช่น การเก็บภาษีตามประมวลกฎหมายรัษฏากร เป็นต้น
13. การต่อต้านการเสียภาษี (Tax revolt) เคยเกิดขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด อธิบาย ในกรณีประเทศไทย ยกตัวอย่างเรื่องใดจะทำให้เกิดความไม่พอใจจนถึงกับเกิดการต่อต้านการเสียภาษี อภิปราย
การต่อต้านการเสียภาษี (Tax revolt) เคยเกิดขึ้นด้วยสาเหตุดังนี้1) ความไม่พอใจที่คนกลุ่มน้อยเป็นผู้เสียภาษีรายใหญ่ โดยเห็นว่ารัฐนำเงินภาษีที่เก็บจากพวกตนไปประกอบกิจกรรมสาธารณะที่พวกเขาเหล่านั้นเห็นว่าไม่เป็นประโยชน์มากขึ้นเรื่อย ๆ
2) รัฐบาลบริหารรายจ่ายผิดพลาด เช่น การบริหารหนี้มากเกินไป ก่อหนี้สาธารณะมากเกินกว่าที่จะชำระได้ รัฐจึงพยายามเก็บภาษีมากขึ้นท่ามกลางความไม่พอใจของประชาชน
3) รัฐบาลบริหารรายได้ผิดพลาด เช่น การประเมินภาษี การออกกฎหมายเปลี่ยนแปลงวิธีการประเมินภาษีอย่างรวดเร็ว
โดยในประเทศไทยเคยมีเหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้น กล่าวคือ กรณีการเก็บภาษีมูลค่าเพิ่ม (vat) เนื่องจากประชาชนส่วนใหญ่ไม่เข้าใจ รัฐขาดการประชาสัมพันธ์ที่ดีเพราะประชาชนเห็นว่าเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลแล้ว ทำไมต้องเสียภาษีการค้าอีก โดยจัดเก็บภาษีดังกล่าวร้อยละ 10 เป็นเหตุให้ประชาชนต่อต้านไม่ยอมจ่ายภาษี ต่อมาสามารถทำความเข้าใจได้ จึงปรับเป็นร้อยละ 7 ของรายได้
14. หลักการกำหนดราคาบริการสาธารณะที่เป็นธรรม ควรจะมีหลักการอย่างไร ยกตัวอย่างแนวคิดในทางเศรษฐศาสตร์ที่ท่านทราบ พร้อมทั้งเขียนรูปให้ดูเป็นตัวอย่างด้วย
หลักการกำหนดราคาบริการสาธารณะที่เป็นธรรม มีพื้นฐานโดยรัฐบาลจะหารายได้มาใช้จ่ายในการจัดบริการสาธารณะ มีการเก็บค่าบริการได้ ต้องเป็นบริการที่มีทางเลือก ไม่มีการผูกขาดการผลิตบริการ อีกทั้งไม่ส่งเสริมหรือสร้างเงื่อนไขให้เกิดการผูกขาดการผลิตบริการ เสมือนหนึ่งเป็นบริการที่สามารถจัดได้ในระบบตลาดทั่วไปเป็น Private goods หรือ Private service คือ1) เป็นบริการที่ผู้บริโภคเป็นปัจเจกชนเป็นบุคคล เป็นครัวเรือน เป็นผู้รับผลประโยชน์โดยตรง แต่รัฐสามารถกีดกันไม่ให้คนที่ไม่จ่ายหรือไม่ต้องการเข้ามาบริโภคได้ เช่น มีที่กั้นไม่ให้ผ่านถ้าไม่จ่ายเงิน
2) เป็นบริการที่คนสามารถเลือกใช้บริการหรือไม่ก็ได้ แต่มีข้อยกเว้นกรณีของบริการที่มีผลต่อความปลอดภัยต่อความสงบเรียบร้อย ความมั่นคง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม แต่รัฐอาจให้มีระบบสัมปทานได้
3) การตั้งราคา รัฐบาลจะต้องตั้งราคาโดยใช้เกณฑ์ราคาในระบบตลาด คือคิดที่ Marginal cost ซึ่งประกอบด้วยราคาต้นทุนต่อหน่วย (Fixed cost) กับต้นทุนส่วนที่เพิ่มขึ้นต่อหน่วย4) การนำเอานโยบายกระจายรายได้ (Redistribution) มาใช้กับบริการทางเลือก เป็นการกำหนดราคาโดยมีเป้าหมายกระจายรายได้ คือการเพิ่มอำนาจการซื้อให้แก่ผู้ที่มีรายได้น้อย โดยการลดบริการ กำหนดราคาที่ต่ำกว่าปกติ

แนวคิดในทางเศรษฐศาสตร์
อุปสงค์ คือ จำนวนสินค้าและบริการที่ผู้ซื้อต้องการซื้อ ณ ระดับราคาต่าง ๆหรือ ณ ระดับรายได้ต่าง ๆ หรือ ณ ระดับราคาสินค้าอื่นที่เกี่ยวข้อง โดยปกติจะให้ความสำคัญกับเรื่องระดับราคามากที่สุด และเมื่อราคาสินค้าเปลี่ยนแปลงไป จำนวนซื้อสินค้าและบริการชนิดนั้นก็จะเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันข้ามเสมอ ที่เป็นเช่นนี้เพราะผลของราคาซึ่งประกอบด้วยผลของการทดแทนกัน และผลของรายได้
อุปทาน คือ จำนวนสินค้าและบริการที่ผู้ขายต้องการขาย ณ ระดับราคาต่าง ๆ ซึ่งจำนวนขายจะเปลี่ยนแปลงในทางเดียวกันกับราคาที่เปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นเส้นอุปทานซึ่งเป็นเส้นที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างราคาและจำนวนขาย จึงเป็นเส้นทอดขึ้นจากซ้ายไปขวา เส้นอุปทานสามารถเปลี่ยนแปลงไปทางซ้ายมือหรือขวามือของเส้นเดิมได้ ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดอุปทานอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ราคา ว่าจะเปลี่ยนแปลงไปในลักษณะที่จะทำให้จำนวนขายมากขึ้นหรือน้อยลง
ราคาดุลยภาพ เป็นราคาที่ทำให้จำนวนเสนอซื้อ (อุปสงค์) เท่ากับจำนวนเสนอขาย (อุปทาน) ราคาใด ๆ ที่ต่ำกว่าราคาดุลยภาพจะทำให้เกิดอุปสงค์ส่วนเกิน และราคาใด ๆ ที่สูงกว่าราคาดุลยภาพจะทำให้เกิดอุปทานส่วนเกิน ราคาดังกล่าว จะปรับเข้าสู่ราคาดุลยภาพและราคาจะไม่เปลี่ยนแปลง นอกจากจะมีการเคลื่อนย้ายเส้นอุปสงค์ และ/หรืออุปทาน ซึ่งอาจทำให้ราคาดุลยภาพใหม่ และ/หรือปริมาณดุลยภาพใหม่สูงขึ้นหรือลดลง
โดยปกติรัฐบาลจะปล่อยให้กลไกราคาทำงานไปตามลำพัง โดยไม่เข้าไปควบคุมราคา ยกเว้นในกรณีที่จำเป็นซึ่งกลไกราคาไม่สามารถปรับตัวได้ทัน มาตรการที่ใช้รัฐบาลจะเข้าแทรกแซงกลไกของราคาในตลาด เพื่อรักษาเสถียรภาพของราคาให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมมี 2 มาตรการ คือ การกำหนดราคาขั้นต่ำ (การประกันราคา) ซึ่งจะกระทำเพื่อยกระดับราคาของสินค้าที่เป็นอยู่ให้สูงขึ้น โดยเฉพาะสินค้ารายการที่สำคัญ เป็นการช่วยเหลือผู้ผลิตหรือผู้ขาย อีกมาตรการก็คือ การกำหนดราคาขั้นสูง เป็นมาตรการที่ใช้กำหนดราคาสินค้าไม่ให้สูงเกินเพดาน จะใช้ในระหว่างเกิดขาดแคลนสินค้า ซึ่งการขาดแคลนสินค้าทำให้ราคาสินค้าสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจนผู้บริโภค

นโยบายพยุงราคาหรือการประกันราคา
การพยุงราคาหรือประกันราคามีความหมายคล้ายกัน เพราะถ้าประกันราคาว่าราคาจะเป็นเท่าใดก็เท่ากับรักษาระดับราคา หรือ พยุงราคาไว้ที่ระดับราคานั้น ๆ อาจจะสูงกว่า หรือ ต่ำกว่าตลาดก็ได้ถ้าต่ำกว่ามักจะเรียกว่าราคาประกัน แต่ถ้าพูดถึงราคาพยุงโดยทั่วไปหมายถึง รักษาระดับราคาไว้สูงกว่าราคาตลาด วิธีปฏิบัติจะแตกต่างกันในแต่ละประเทศและแม้ในประเทศเดียวกัน สินค้าแต่ละชนิดที่อยู่ภายใต้โครงการพยุงราคาก็อาจจะมีวิธีปฏิบัติต่างกัน เช่น รัฐบาลอาจจะประกาศหรือ ให้ประกันว่าผู้ผลิตสินค้าชนิดที่เข้าร่วมโครงการจะได้รับราคาที่กำหนดๆ ไว้โดยรัฐบาลจะซื้อเองหรือ เอาสินค้าใช้หนี้เงินกู้ ปกติราคาที่รับซื้อตามวิธีการดังกล่าว จะสูงกว่าราคาตลาด เพราะถ้าต่ำกว่าหรือเท่ากับราคาตลาดก็ไม่จำเป็นที่จะต้องมีมาตรการเข้าไปรับซื้อ ดังรูป

จากรูป กำหนดให้เส้นอุปสงค์ของสินค้าทางเกษตรอยู่ที่ D อุปทานอยู่ที่ S ระดับราคาที่ปริมาณ เสนอขายเท่ากับปริมาณความต้องการการซื้อสินค้าพอดี จะเท่ากับ OPE แต่ถ้ารัฐบาลกำหนดราคาพยุงไว้ที่ OP1 ซึ่งสูงกว่าราคาตลาด และที่ระดับราคานี้รัฐบาลต้องรับซื้อไว้เป็นจำนวน Q1 , Q2 หน่วย หรือต้องรับผลผลิตแทนเงินกู้ในอัตราที่กำหนดแล้วแต่วิธีปฏิบัติของแต่ละประเทศนั้น ๆ นั้นคือ เพื่อเป็นการรักษาระดับราคาให้อยู่ที่ OP1 รัฐบาลจะต้องเอาสินค้าออกไปจากตลาด เท่ากับ Q1 , Q2 หน่วย โดยที่ปริมาณ Q1 , Q2 จะมีมากหรือน้อยแค่ไหน จะขึ้นอยู่กับระดับราคาที่กำหนดว่าสูงกว่าราคาตลาดมากน้อยเพียงใด และขึ้นอยู่กับความยืดหยุ่นของเส้นอุปสงค์และอุปทานของสินค้าชนิดนั้น ๆ ที่มีความสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของราคา

งบประมาณของรัฐบาล

งบประมาณของรัฐบาล รายรับคืออะไร
ใช้อย่างไรวิธีการงบประมาณรายจ่ายของรัฐบาล ใช้อย่างไร (ให้ดูงบขาดดุล สมดุล เกินดุล ให้เราเขียนมาว่าใช้ตัวไหน) กรณีศึกษาเงินเฟ้อในขณะนี้มีเครื่องมืออะไร การแก้ไขในหลักการควรทำอย่างไร

แนวตอบ ความหมายของ “งบประมาณของรัฐบาล”

งบประมาณของรัฐบาล หมายถึงการแสดงรายการรับและรายการจ่ายทั้งหมดที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง ซึ่งในส่วนของรัฐบาลนั้น โดยพื้นฐานแล้วรายรับจะเกิดจากการเก็บภาษีและการกู้ยืม ส่วนรายจ่ายจะประกอบด้วยการซื้อสินค้าและบริการขั้นสุดท้ายต่าง ๆ ในตลาดผลผลิตและการใช้จ่ายในลักษณะเงินโอน การจัดทำงบประมาณจะจำแนกได้ 3 ลักษณะ
1.งบประมาณเกินดุล คือ การจัดทำงบประมาณในลักษณะที่มีการกำหนดรายรับสูงกว่ารายจ่าย เกิดขึ้นในกรณีที่รัฐบาลเห็นว่าเป็นช่วงที่ระบบเศรษฐกิจมีการขยายตัวสูง รัฐบาลจำเป็นต้องลดการใช้จ่ายอันเป็นการอัดฉีดเงินเข้าไปในระบบเศรษฐกิจน้อยลง และในขณะเดียวกันก็จะเก็บภาษีให้มากกว่ารายจ่ายที่เกิดขึ้น เพื่อเป็นการลดความสามารถในการใช้จ่ายของภาคเศรษฐกิจอื่น ๆ ลง
2.งบประมาณสมดุล คือ การจัดทำงบประมาณในลักษณะที่มีการกำหนดให้รายรับเท่ากับรายจ่าย เกิดขึ้นในกรณีที่รัฐบาลเห็นว่าไม่มีความจำเป็นที่จะต้องปรับค่าใช้จ่ายรวมของระบบเศรษฐกิจให้เพิ่มขึ้นหรือลดลง โดยปล่อยให้ให้ผลิตภัณฑ์ประชาชาติขึ้นอยู่กับระดับการใช้จ่ายของภาคเศรษฐกิจอื่น
3.งบประมาณขาดดุล คือ การจัดทำงบประมาณในลักษณะที่มีการกำหนดให้รายรับน้อยกว่ารายจ่าย และรัฐบาลจะต้องมีการกู้เงินเพื่อชดเชยการขาดดุลนั้น จะเกิดขึ้นในกรณีที่รัฐบาลเห็นว่าเป็นช่วงระยะเวลาที่ระบบเศรษฐกิจมีการชะลอตัวลง จึงต้องกระตุ้นให้มีการจ้างงาน การผลิตสินค้าและบริการเพิ่มสูงขึ้น การจัดงบประมาณขาดดุลจะเป็นการอัดฉีดเงินเข้าไปในระบบเศรษฐกิจให้มากขึ้น และในขณะเดียวกันก็จะเก็บภาษีให้ต่ำกว่ารายจ่ายที่เกิดขึ้น เพื่อเป็นการเพิ่มความสามารถในการใช้จ่ายของภาคเศรษฐกิจอื่น ๆ รายรับของรัฐบาล รายรับของรัฐบาล คือ รายได้ที่นำส่งคลังในแต่ละปีงบประมาณซึ่งประกอบด้วย รายได้จากภาษีอากร รายได้จากการขายสิ่งของและบริการ รายได้จากรัฐพาณิชย์ และรายได้อื่น ๆ

รายรับของรัฐบาล จะประกอบด้วยส่วนสำคัญ 2 ส่วน คือ รายรับจากรายได้ และรายรับจากเงินกู้ ดังนี้คือ
1. รายรับจากรายได้ ได้แก่ รายได้จากภาษีอากร การขายสิ่งของและบริการ รายได้จากรัฐพาณิชย์ รายได้อื่น ๆ
2. รายรับจากเงินกู้ ได้แก่ การกู้เงินของรัฐบาลเพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณ โดยใช้วิธีออกตั่วเงินคลัง พันธบัตร ตราสารอื่น หรือทำสัญญากู้

วิธีการใช้งบประมาณรายจ่ายของรัฐบาล
รายจ่ายของรัฐบาล คือ รายจ่ายจริงจากเงินงบประมาณประจำปีงบประมาณนั้น ๆ และรายจ่ายจากปีงบประมาณก่อน ๆ ซึ่งเป็นรายจ่ายจากเงินกันไว้เบิกจ่ายเหลื่อมปี
รายจ่ายของรัฐบาล อาจจำแนกโดยวิธีการนำไปใช้ เช่นการใช้จ่ายตามโครงสร้างแผนงาน ตามลักษณะงานและอื่น ๆ กล่าวคือ
รายจ่ายจำแนกตามโครงสร้างแผนงาน ได้แก่
1.การเกษตร
2.การอุตสาหกรรมและเหมืองแร่
3.การคมนาคมขนส่งและสื่อสาร
4.การพาณิชย์และท่องเที่ยว
5.การวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี พลังงานและสิ่งแวดล้อม
6.การศึกษา
7.การสาธารณสุข
8.การบริการสังคม
9.การรักษาความมั่นคงแห่งชาติ
10.การรักษาความสงบเรียบร้อยภายใน
11.การบริหารงานทั่วไปของรัฐ
12.การชำระหนี้เงินกู้
รายจ่ายจำแนกตามลักษณะงานและลักษณะเศรษฐกิจ เป็นการแสดงงบประมาณรายจ่าย ตามวัตถุประสงค์ในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ของรัฐบาล จำแนกตามวัตถุประสงค์การดำเนินงานของรัฐบาลอย่างกว้างขวางอกกเป็นด้านต่าง ๆ 14 ด้าน ภายใต้ลักษณะงาน 4 ประเภท คือ
1.การบริหารทั่วไป
การบริหารทั่วไปของรัฐ
การป้องกันประเทศ
การรักษาความสงบภายใน
2.การบริการชุมชนและสังคม
การศึกษา
การสาธารณสุข
การสังคมสงเคราะห์
การเคหะและชุมชน
การศาสนา วัฒนธรรมและนันทนาการ
3.การเศรษฐกิจ
การเชื้อเพลิงและพลังงาน
การเกษตร
การเหมืองแร่ ทรัพยากรธรณี การอุตสาหกรรมและการโยธา
การขนส่งและการสื่อสาร
การบริการเศรษฐกิจอื่น
4.การดำเนินงานอื่น ๆ
วิธีการใช้งบประมาณรายจ่ายของรัฐบาล
วิธีการใช้งบประมาณรายจ่ายของรัฐบาลในสภาวะเศรษฐกิจชะลอตัวโดยใช้วิธีการทางงบประมาณแบบ งบประมาณขาดดุล ตัวอย่างเช่น ในสมัยรัฐบาลของท่าน พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร เป็นช่วงเวลาที่ระบบเศรษฐกิจของประเทศชะลอตัวลง จึงได้มีการกระตุ้นให้มีการจ้างงาน การผลิตสินค้าและบริการให้เพิ่มสูงขึ้น และได้มีการอัดฉีดเงินเข้าไปในระบบเศรษฐกิจให้มากขึ้นโดยเพิ่มเงินเดือนในรูปแบบเงินเพิ่มค่าครองชีพให้แก่ข้าราชการ และพนักงานรัฐวิสาหกิจ เพื่อเพิ่มความสามารถในการใช้จ่ายและกระตุ้นการใช้จ่าย เป็นต้น

กรณีศึกษาเงินเฟ้อในขณะนี้มีเครื่องมืออะไร การแก้ไขในหลักการควรทำอย่างไร
มาดูความหมายของเงินเฟ้อกันก่อน

เงินเฟ้อ คือภาวะที่ระดับราคาสินค้าและบริการทั่ว ๆ ไปโดยเฉลี่ยปรับตัวสูงขึ้นเรื่อย ๆ
ทำให้เราไม่สามารถใช้เงินจำนวนเท่าเดิมในการซื้อสินค้าและบริการนั้นได้ หรืออาจจะซื้อได้แต่ในปริมาณที่น้อยลง ระดับราคาสินค้าและบริการทั่ว ๆ ไป หมายถึง ราคาสินค้าและบริการหลายอย่างโดยเฉพาะสินค้าจำเป็นแก่การครองชีพ แต่ไม่จำเป็นต้องเป็นสินค้าทุกชนิด เช่น ก๋วยเตี๊ยวเคยชามละ 20 บาท ก็เพิ่มมาเป็น 30 บาท หมายความว่าเงิน 1 หน่วย ซื้อสินค้าได้น้อยกว่าเดิมเป็นต้น
เมื่อเกิดเงินเฟ้อจะมีผลกระทบต่อการกระจายรายได้ ความต้องการถือเงิน การสะสมทุน การคลังของรัฐบาล และการค้าระหว่างประเทศ การแก้ไขเงินเฟ้อ ทำได้โดยลดอุปสงค์มวลรวมลง ภาวะเงินเฟ้อสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกประเทศ ไม่ว่าจะเป็นประเทศด้อยพัฒนา ประเทศพัฒนา หรือประเทศอุตสาหกรรม ถ้าเป็นภาวะเงินเฟ้อแลอย่างอ่อน ๆ ย่อมเกิดผลดีต่อระบบเศรษฐกิจ แต่ถ้าเกิดภาวะเงินเฟ้ออย่างปานกลางและอย่างรุนแรงแล้ว ย่อมสร้างความเสียหายต่อระบบเศรษฐกิจอย่างมากต่อประเทศชาติ การแก้ไขไม่สามารถกระทำให้สำเร็จลุล่วงในระยะเวลาอันสั้น นอกจากใช้นโยบายทางการเงินและการคลังแล้ว ประชาชนในประเทศจะต้องร่วมมือด้วย เพราะประเทศชาติเป็นเรื่องของคนเป็นจำนวนมาก จึงเป็นสิ่งที่ทุกคนในชาติควรร่วมมือช่วยกันแก้ไข 
เครื่องมือในการศึกษาเงินเฟ้อ
นักเศรษฐศาสตร์ได้หาทางคิดเครื่องมือบางอย่างขึ้นมาเพื่อใช้วัดภาวะเงินเฟ้อในภาพรวม ซึ่งเครื่องมือที่นักเศรษฐศาสตร์คิดว่าเหมาะสมที่สุดในการใช้วัดภาวะเงินเฟ้อ คือ “ค่าดัชนีราคา” โดยค่าดัชนีราคา หมายถึง ค่าทางสถิติที่ใช้วัดการเปลี่ยนแปลงของระดับราคาสินค้าและบริการ และมีหน่วยวัดเป็นร้อยละ หรือ % เพื่อให้ง่ายต่อการทำความเข้าใจ แต่อย่างไร ก็ตาม ดัชนีที่ใช้วัดระดับราคาสินค้าก็มีมากมายหลายดัชนี เช่น ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป ดัชนีราคาผู้บริโภครายได้น้อย ดัชนีราคาผู้บริโภคเขตชนบท ดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน ดัชนีราคาผู้บริโภคระดับจังหวัด และดัชนีราคาผู้ผลิต เป็นต้น
จะขออธิบายถึงความหมายของ “ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป” และ “ดัชนีราคาผู้บริโภคพื้นฐาน” อันเป็นดัชนีที่ใกล้ตัวเรามากที่สุดและได้ยินกันอยู่เป็นประจำ
ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป เป็นดัชนีที่ได้รับการกล่าวถึงบ่อยที่สุด เนื่องจากเป็นตัวแทนค่าเงินเฟ้อกลางในสังคมว่าโดยเฉลี่ยแล้วคนไทยเผชิญกับภาวะเงินเฟ้อมากน้อยแค่ไหน ดัชนีนี้ใช้วัดค่าครองชีพของผู้บริโภค โดยแบ่งการบริโภคออกเป็นหมวดต่าง ๆ แล้วให้น้ำหนักเงินเฟ้อในแต่ละหมวดมาเฉลี่ยโดยถ่วงน้ำหนักตามความสำคัญของประเภทสินค้าในการดำรงชีวิต เช่น หมวดอาหารและเครื่องดื่ม หมวดเครื่องนุ่งห่มและรองเท้า หมวดเคหสถาน หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปเป็นดัชนีที่คำนวณโดยวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักจากสินค้าและบริการที่ผู้บริโภคใช้เป็นประจำ
ดัชนีราคาผู้บริโภคพึ้นฐาน เป็นดัชนีมีการคำนวณคล้ายกับดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไป แต่หักรายการสินค้าในกลุ่มอาหารสดและพลังงาน ซึ่งมีความเคลื่อนไหวตามฤดูกาลออกไป ดัชนีนี้มีความสำคัญในแง่การใช้อ้างอิงในการวางกรอบนโยบายการเงินของธนาคารแห่งประเทศไทย
ตัวเลขดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปจะประกาศทุกต้นเดือน โดยกระทรวงพาณิชย์ และมีตัวเลข 2 ตัว ที่เราต้องให้ความสำคัญ คือ ตัวเลขเงินเฟ้อประจำเดือน และ ตัวเลขเงินเฟ้อเฉลี่ย ตัวเลขเงินเฟ้อประจำเดือนจะเป็นการเปรียบเทียบเงินเฟ้อของเดือนนั้นเทียบกับเดือนเดียวกันของปีก่อน ส่วนดัชนีเงินเฟ้อเฉลี่ยจะเป็นการเปรียบเทียบเงินเฟ้อตั้งแต่เดือนมกราคมจนถึงเดือนล่าสุดที่รายงาน ตัวอย่างเช่น เดือนธันวาคมปี 2550 กระทรวงพาณิชย์รายงานว่า ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปเดือนธันวาคม 2550 เมื่อเทียบกับเดือนธันวาคม 2549 เท่ากับ 3.2% หมายความว่า ในเดือนธันวาคมปี 2550 ของแพงขึ้น 3.2% เมื่อเทียบกับระดับราคาในเดือนธันวาคม 2549 ส่วน ดัชนีราคาผู้บริโภคทั่วไปเฉลี่ยปี 2550 เท่ากับ 2.3% หมายความว่าเฉลี่ยทั้งปี ของแพงขึ้น 2.3% เมื่อเทียบกับระดับราคาในปี 2549 เป็นต้น

ขนาดของภาวะเงินเฟ้อ
1. เงินเฟ้ออย่างอ่อน ( Mild Inflation ) ระดับราคาสินค้าโดยทั่วไปสูงขึ้นไม่เกินร้อยละ 5 ต่อปี เป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจ ผู้ผลิตมีแรงจูงใจในการผลิตมากขึ้น เพราะราคาสินค้าสูงขึ้น ทำให้การจ้างงานขยายตัว ประชาชนมีรายได้เพิ่มขึ้นและยังพอมีกำลังซื้อ
2. เงินเฟ้ออย่างปานกลาง ( Moderate Inflation ) ระดับราคาสินค้าโดยทั่วไปสูงขึ้นระหว่าง ร้อย 5 – 20 ต่อปี สินค้ามีราคาสูงขึ้นประชาขนได้รับความเดือดร้อน
3. เงินเฟ้ออย่างรุนแรง ( Hyper Inflation ) ระดับราคาสินค้าโดยทั่วไปสูงเกินร้อยละ 20 ภายใน 1 เดือน มักเกิดในภาวะสงคราม การจลาจล

สาเหตุของเงินเฟ้อ
1. ต้นทุนผลัก กล่าวคือต้นทุนการผลิตสินค้าและบริการสูงขึ้นเช่น ราคาน้ำมัน ค่าจ้างแรงงาน วัตถุดิบ
2. อุปสงค์ตึง กล่าวคือความต้องการสินค้าและบริการของผู้บริโภคมีมากกว่าจำนวนสินค้า หรืออุปสงค์มีมากกว่าอุปทาน ทำให้สินค้าขาดแคลน ราคาจึงสูง

ผลกระทบของภาวะเงินเฟ้อ
1.ราคาสินค้าสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว
2.ประชาชนไม่อยากเก็บเงินเพราะเกรงว่าค่าเงินจะลดลงเรื่อย ๆ
3.การบริการงานของรัฐบาลมีปัญหา เช่น การคอรัปชั่น

กลุ่มบุคคลเสียเปรียบ
1.ผู้มีรายได้ประจำ - สินค้ามีราคาแพง
2.ผู้มีเงินออม ค่าเงินลดลง
3.เจ้าหนี้ - ค่าเงินลดลง

กลุ่มบุคคลได้เปรียบ
1.ผู้ประกอบการ– สินค้ามีราคาสูงขึ้น
2.ลูกหนี้ - ค่าเงินลดลง
3.ผู้ถือหุ้น - สินค้าขายได้ราคาดี

การแก้ไขภาวะเงินเฟ้อ คือการพยายามลดปริมาณเงินที่หมุนเวียนอยู่ในระบบเศรษฐกิจ เพื่อลด อุปสงค์มวลรวมลง ทำได้โดย
1.นโยบายการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทยนำเงินเข้าสูระบบเศรษฐกิจโดย
1.1 ธนาคารเพิ่มอัตราดอกเบี้ย เพื่อประชาชนนำเงินมาฝากธนาคาร
1.2 ธนาคารแห่งประเทศไทยดำรงเงินสดของธนาคารพาณิชย์อัตราสูงกว่าปกติ
1.3 ธนาคารแห่งประเทศไทยขายพันธบัตรรัฐบาลให้แก่สถาบันการเงินหรือประชาชน
1.4 ลดค่าใช้จ่ายในการลงทุน ลดแรงจูงใจในการลงทุนโดยรัฐบาล เพื่อลด อุปทานของเงิน
1.5 ลดค่าใช้จ่ายของรัฐบาล ใช้งบประมาณเกินดุล

2.นโยบายการคลัง
2.1 เก็บภาษีเงินได้เพิ่ม ลดภาษีมูลค่าเพิ่ม เช่นการลดค่าใช้จ่ายในการบริโภคส่วนบุคคล เพิ่มอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ซึ่งเป็นการควบคุมการบริโภคของประชาชนโดยตรง
2.2 ควบคุมหนี้สาธารณะที่รัฐบาลเป็นผู้กู้ จากสถาบันการเงินในประเทศหรือต่างประเทศ ซึ่งประชาชนต้องรับผิดชอบร่วมกัน
2.3 เก็บรายได้ส่วนหนึ่งจากการส่งออกให้ออกไปเสียจากระบบเศรษฐกิจชั่วระยะเวลาหนึ่ง

3.นโยบายของรัฐบาล
3.1 รัฐบาลเข้าควบคุมระดับราคาสินค้าโดยตรง เช่นการเข้าควบคุมราคาสินค้าที่จำเป็นแก่การครองชีพ เช่น ข้าวสาร น้ำมันพืช ก๊าซหุงต้ม น้ำมันเชื้อเพลิง ค่ารถเมล์ เป็นต้น
3.2 เปิดโอกาสให้มีการนำเข้าอย่างเสรีสำหรับสินค้าบางชนิดที่ขาดแคลน

14 ข้อ

คำตอบ
ความยาวตามความเหมาะสม ครับ ค้นหาคำตอบจากข้อมูลในบล็อคที่ลงไว้

ติดต่ออาจารย์ภิรม

ร.ศ.ดร.ภิรมย์  จั่นถาวร
0818099309
piromc@hotmail.com

ภาพ MPA 1 วันซ้อมใหญ่ @ รามโขทัย

คำถามประกอบคำบรรยาย อ.ภิรมย์

1. การคลังสาธารณะคืออะไร สำคัญอย่างไร
2. หลักของการบริหารงานคลังเป็นอย่างไร สำคัญอย่างไร
3. วินัยทางการคลังหมายความว่าอย่างไร อธิบาย
4. ระบบการตรวจสอบองค์กรอิสระสำคัญอย่างไร
5. ยกตัวอย่างกรณีศึกษาอื่นที่ท่านประสบ แล้วเขียนกรณีศึกษา ประกอบด้วย ข้อเท็จจริง  และสรุปความเห็น โดยอิงหลักบรรทัดฐานทางการคลัง มาด้วย เลียนกรณีศึกษาในเอกสารคำบรรยาย
6. หลักการของ Wicksell ในเรื่องการบริหารงานคลังของรัฐเป็นอย่างไร อธิบาย ท่านเห็นด้วยหรือไม่ ทำได้หรือไม่ในกรณีของประเทศไทย เพราะเหตุใด จะแก้ไขได้อย่างไร
7. รัฐจะสามารถสร้างความเป็นธรรมให้เกิดแก่สังคมได้อย่างไร อธิบาย
8. การรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจด้วยการบริหารการคลังของรัฐทำได้อย่างไร ปัญหาและอุปสรรคคืออย่างไร ท่านมีความเห็นเพื่อปรับปรุงอย่างไร อธิบาย
9. อธิบายหลักการหารายได้ของรัฐ เพื่อการบริหารการคลัง มีกี่วิธี สำคัญอย่างไร
10. หลักการเก็บภาษีที่ดีเป็นอย่างไร อธิบาย
11. การบริหารภาษีตามหลัก Benefit principle เป็นอย่างไร อธิบายและยกตัวอย่าง
12. หลักการเก็บภาษีที่ต้องอาศัยการยอมรับหรือ Willingness เป็นอย่างไร อธิบายพร้อมยกตัวอย่าง
13. การต่อต้านการเสียภาษี(tax revolt) เคยเกิดขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด อธิบาย ในกรณีประเทศไทย ยกตัวอย่างเรื่องใดจะทำให้เกิดความไม่พอใจจนถึงกับเกิดการต่อต้านการเสียภาษี อภิปราย
14. หลักการกำหนด ราคา บริการสาธารณะที่     เป็นธรรม ควรจะมีหลักการอย่างไรยกตัวอย่างแนวคิดในทางเศรษฐศาสตร์ที่ท่านทราบ พร้อมทั้งเขียนรูปให้ดูเป็น     ตัวอย่างด้วย

Theory and concept of Fiscal and Public Finance 2

ทฤษฏีและแนวคิด ด้านการเงินการคลังสาธารณะ(Theory and concept of  Fiscal and Public Finance)เป็นส่วนหนึ่งของการบรรยายหัวข้อ “ขอบข่ายและแนวคิดเชิงทฤษฏี รัฐประศาสนศาสตร์”

หัวข้อ การบรรยาย

Ø ความหมายของการคลังสาธารณะ

Ø บรรทัดฐานการบริหารงานคลัง

Ø กรณีตัวอย่าง บรรทัดฐานการคลัง

Ø หน้าที่ของรัฐ

Ø  ในการจัดบริการสาธารณะ

Ø  ในการสร้างความเท่าเทียมกันและความเป็นธรรมในสังคม

Ø  ในการสนับสนุนเป้าหมายทางเศรษฐกิจ

Ø หลักการบริหารรายจ่ายภาครัฐ

Ø รายได้ของรัฐบาล

Ø หลักการจัดเก็บภาษีที่ดี

Ø คำถามท้ายหัวข้อการบรรยาย

การคลังสาธารณะ  ความหมาย

                                บทบาทและหน้าที่ของรัฐในการกำหนดรายรับ-รายจ่าย ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการของรัฐเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย  การศึกษา

                                ใช้หลักการทั้ง Positivism Approach และ Normativism Approach

แนวคิด Â การบริหารงานคลัง

Ø  ธรรมาภิบาล

Ø  วินัยทางการคลัง

Ø  ความโปร่งใส

Ø  ความรับผิดชอบต่อสาธารณะ

Ø  ประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากร

ระดับ4แนวคิด

Ø  ระดับสูงสุด   Â ธรรมาภิบาล

Ø   ระดับกลาง   Â วินัยทางการคลัง

Ø   ระดับล่างสุด หรือ ระดับปฏิบัติการ

Ä

หน้าที่และรายจ่ายของรัฐ

ธรรมาภิบาลหรือธรรมรัฐ

v  รัฐที่ดีควรมีลักษณะความเป็น Participatory Democracy มากกว่า Authoritarian

v  การเป็น Good Governance ในทางการคลัง และ ต้องได้รับการยินยอมจากประชาชนผู้เสียภาษี

วินัยทางการคลัง

Ø  การรักษาดุลยภาพระหว่างรายได้กับรายจ่าย หรือดุลทางการคลังเอาไว้ได้

Ø  ความได้รับความเชื่อถือในกระบวนการทางการคลังจากประชาชน ในด้านรายได้ รายจ่าย และการเงินการบัญชี

องค์ประกอบ È
วินัยทางการคลัง

ด้านรายได้

v    มีระบบการประมาณการรายได้และการ    จัดเก็บที่น่าเชื่อถือ

v    ตัวเลขที่ประมาณการและตัวเลขจริงต้อง  ใกล้เคียงกัน

v    มีวิธีการและกระบวนการในการจัดเก็บ  รายได้ที่มีประสิทธิภาพ

ด้านรายจ่าย

Ø  ควบคุมการใช้จ่ายในกรอบของงบประมาณที่กำหนด

Ø  มีการประมาณการรายจ่ายครอบคลุมทุกประเภท

Ø  ต้องน่าเชื่อถือ

Ø  การบริหาร การเบิกจ่าย การก่อหนี้ผูกพัน ต้องสอดคล้องกัน

ด้านการเงินการบัญชี

v  ดูแลการรับ การจ่ายเงิน การก่อหนี้ผูกพัน

v  ต้องมีการปฏิบัติตามระเบียบ กฎเกณฑ์ หรือกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

v  ป้องกันและควบคุมไม่ให้เกิดการคอรัปชั่น

v  ต้องดำเนินการด้วยความรับผิดชอบ โปร่งใส และตรวจสอบได้

เกณฑ์มาตรฐานการบริหารการคลังภาครัฐÄ

v  กำหนดบทบาทและความรับผิดชอบขององค์กรภาครัฐให้ชัดเจน

v  การเปิดเผยข้อมูลทางการคลังต่อสาธารณชน

v  การมีระบบงบประมาณแบบเปิด

v  การมีระบบการตรวจสอบโดยองค์กรอิสระจากภาคนอก

บทบาทและความรับผิดชอบขององค์กรภาครัฐ È

v  ขอบเขตความรับผิดชอบในระบบเศรษฐกิจ สังคมต้องชัดเจน

v  สาธารณชนมีความเข้าใจอย่างถูกต้อง

v  ต้องเปิดเผย การดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ

v  มีระเบียบวิธีการที่ชัดเจน ไม่เลือกปฏิบัติ

v  จัดแบ่งภารกิจภายในภาครัฐบาล  ระหว่างฝ่ายนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการให้ชัดเจน

v  ต้องมีกลไก และขั้นตอนการประสานงานและการบริหารกิจกรรมทั้งในและนอกระบบงบประมาณ ที่ชัดเจน

v  มีหลักกฎหมายและแบบแผนการเนินงานที่ชัดเจน

v  ยึดหลักกฎหมายที่ครอบคลุม และดำเนินการโดยชอบ

v  จัดเก็บภาษี ค่าธรรมเนียม ค่าบริหารโดยมีกฎหมายรองรับ และเข้าใจง่าย

v  เปิดโอกาสให้พนักงานรัฐใช้ดุลพินิจน้อยที่สุด

v  มีจริยธรรมและวินัยของผู้ปฏิบัติงานในภาครัฐชัดเจน และเผยแพร่ให้สาธารณชนทราบ และเข้าใจทั่วถึง

การเปิดเผยข้อมูลการคลังต่อสาธารณชน È

v  เอกสารงบประมาณประจำปีจะต้องครอบคลุมการดำเนินงานของรัฐในทุกด้าน

v  ต้องมีข้อมูลเกี่ยวกับรายรับ รายจ่ายขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกระดับ

v  มีงบแสดงฐานะทางการคลังของรัฐในภาพรวม

v  ต้องแสดงข้อมูลทางการคลังของปีที่ผ่านมา 2 ปี และแผนการคลัง รวม 5 ปี

v  ต้องจัดทำรายงานเกี่ยวกับสิทธิประโยชน์ทางการเงินการคลัง การยกเว้นลดหย่อนภาษี

v  ให้ใช้มาตรการทางการคลังเป็นสิ่งจูงใจ

v  ต้องรายงานแสดงภาระผูกพันหนี้สิน ทรัพย์สินขององค์กรภาครัฐ

v  ต้องจัดทำรายงานและเผยแพร่ข้อมูลภายใต้เงื่อนไขและวิธีการที่กฎหมายกำหนด

v  ต้องแจ้งกำหนดการรายงานให้สาธารณชนทราบล่วงหน้า

การมีระบบงบประมาณแบบเปิด È

กำหนดนโยบายการคลังของรัฐ

v ระบุวัตถุประสงค์และจุดมุ่งหมายระยะยาว

v จำแนกรายจ่ายเป็นภาระผูกพัน กับที่ริเริ่มขึ้น   ใหม่ออกจากกัน

v ระบุประเด็นที่อาจมีการเปลี่ยนแปลง และส่งผล  กระทบต่อระบบเศรษฐกิจการคลังของรัฐบาล ทั้งด้านรายได้และรายจ่าย

ประมาณการรายได้ รายจ่าย ของรัฐ

v  แสดงรายละเอียดที่เพียงพอ เพื่อการวิเคราะห์ ตรวจสอบ   มีความชัดเจนโปร่งใส และเปรียบเทียบกับนานาประเทศได้

v  แสดงแหล่งที่มาของรายได้ และรายรับ (รวมเงินกู้)    รายจ่าย

v  แสดงวงเงินงบประมาณ จำแนกตามวัตถุประสงค์    เป้าหมาย  แผนงานและกิจกรรมตัวชี้วัดผลสำเร็จ

v  แสดงดุลงบประมาณ  ดุลเงินสด และดุลบัญชีเดินสะพัด    แยกจากกัน

v  ระบุวิธีการจัดทำบัญชีเกณฑ์สิทธิ หรือเกณฑ์พึงรับพึง   จ่ายที่ใช้ในการบันทึกข้อมูล

ควบคุมและกำกับดูแลการใช้จ่ายเงินงบประมาณ

v  ระบบบัญชีต้องครอบคลุม สอดคล้องกับโครงสร้างระบบงบประมาณ

v   การจัดซื้อ จัดจ้าง ต้องดำเนินตามแบบแผนมาตรฐาน

v   ระบบการตรวจสอบภายในที่เชื่อถือได้ และปรับปรุงระบบการตรวจสอบให้มีประสิทธิภาพ

การรายงาน ตรวจสอบและประเมินผล

v  ต้องครอบคลุมและสอดคล้องกับโครงสร้างและระบบงบประมาณ

v  มีการเปรียบเทียบผลการดำเนินงานที่เกิดขึ้นจริงกับเป้าหมายที่กำหนดไว้ในแผนงบประมาณ

v  ต้องมีรายงานให้องค์กรฝ่ายนิติบัญญัติ และสาธารณชนได้ทราบอย่างเป็นระบบ

การมีระบบการตรวจสอบองค์กรอิสระภายนอก Ä

v  ต้องได้รับการแต่งตั้งจากสถาบันนิติบัญญัติ

v   ต้องมีความเป็นอิสระ

v   ต้องครอบคลุมประเด็นนโยบายการคลังงบประมาณ

กรณีศึกษาÈ
บรรทัดฐาน

งบยุงลาย

v  ข้อเท็จจริง

                สภาผู้แทนฯ พิจารณาอนุมัติให้ผ่านงบ ดำเนินการกำจัดยุงลาย เสนอโดยกรมพัฒนาชุมชน ซึ่งไม่มีรายละเอียดประกอบการพิจารณา ทั้งในเรื่องวิธีการดำเนินการ การใช้จ่ายเงิน เพียงตั้งไว้ลอย ๆ ว่า  เพื่อกำจัดยุงลาย

สรุปความเห็น
การพิจารณาบรรทัดฐาน 3 ระดับ

v  ระดับสูง: หลักธรรมาภิบาล ความชอบธรรม

Ø  ประชาชนมิได้เสนอ

Ø  ขาดการพิจารณากลั่นกรอง

v  ระดับกลาง: วินัยทางการคลัง

Ø  ไม่มีดุลยภาพ

Ø  ไม่คำนึงหลักรับผิดชอบ

Ø  ไม่โปร่งใส

v  ระดับล่าง: หลักปฏิบัติถูกต้อง

Ø  หน่วยงานขาดความรอบรู้

Ø  ขาดความเข้าใจในวัสดุที่ใช้

Ø  ขาดมาตรฐานการคลัง

องค์ประกอบ 4บรรทัดฐานทางการคลังว่าด้วยหน้าที่และรายจ่ายของรัฐ

Ø  รายได้  รายจ่าย

Ø  งบประมาณ

Ø  การเงิน การบัญชี

Ø  การรายงาน การตรวจสอบ

Ø  นโยบายการคลัง

Ø  ความสัมพันธ์ทางการคลังระหว่างรัฐบาลและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

การปรับปรุงระบบงบประมาณเพื่อให้มีบรรทัดฐานทางการคลัง È

v  จัดตั้งคณะกรรมการ ตัวแทนสาธารณชนเพื่อติดตามการตั้งโครงการต่าง ๆ

v  กำหนดหลักเกณฑ์ หรือ มาตรฐานการพิจารณางบประมาณ

v  แต่งตั้งคณะที่ปรึกษาที่มีความชำนาญเฉพาะด้าน และมีความเป็นกลาง

v  ควบคุมและตรวจสอบความเข้าใจและการปฏิบัติตามบรรทัดฐาน

หน้าที่ของรัฐในการจัดบริการสาธารณะ È

v  ดูแลความปลอดภัย

v  คำนึงถึงผลประโยชน์ส่วนรวม

v  ผลิตสินค้าและบริการเพื่อสนองความต้องการของสมาชิกกลุ่ม

v  เลือกจัดสรรทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้ได้ประโยชน์สูงสุดเพื่อสนองความต้องการของมนุษย์

v  จัดเก็บภาษี

แนวคิดของ Wick Sell È

v  หน้าที่และรายจ่ายของรัฐต้องมาจากการออกเสียงลงคะแนน (vote)

v  การลงคะแนนต้องทำ 2 ครั้ง

v ครั้งแรกเพื่อเลือกตัวแทนของสังคม

v ครั้งที่สอง เพื่อให้มีการจัดกิจกรรม

v  ผลการลงคะแนน ทำให้ทราบความต้องการของสมาชิกในสังคมว่าต้องการอะไร

ข้อสังเกตการทำตามแนวคิดของ  Wick Sell È

Ø  เป็นการดำเนินการตามหลักประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม

Ø  เป็นการใช้วิธีการของประชาธิปไตยแบบมีผู้แทน

Ø  ไม่ได้คำนึงถึงอำนาจต่อรองของสังคมซึ่งมีไม่เท่ากัน

Ø  ปัญหาเรื่องค่าใช้จ่ายและเวลาเพื่อให้ได้มาซึ่ง Majority Vote จะสูงมาก เหมาะกับชุมชนขนาดเล็กเท่านั้น

แนวคิดของรัฐชาติ È

Ø  รัฐเป็นตัวตนที่แยกออกจากสมาชิกของรัฐ

Ø  มีเจตจำนงและความต้องการเป็นของตนเอง

Ø  ผลประโยชน์ของรัฐที่ถูกอ้างว่าเป็นความต้องการโดยรวมของสมาชิกของรัฐ

Ø  รัฐทำหน้าที่เป็นผู้ผลิตสินค้าหรือบริการที่เป็นสาธารณะ ที่แตกต่างจากสินค้าหรือบริการเอกชน

คุณสมบัติของสินค้าสาธารณะ พิจารณาจาก È

Ø  ลักษณะที่แบ่งแยกไม่ได้            Non-excludability

Ø  ลักษณะที่ไม่แข่งขัน  Non- rival

หน้าที่ของรัฐในการสนับสนุนเป้าหมายทางเศรษฐกิจ È

Ø  เป็นหน้าที่ที่เกิดขึ้นในภายหลังหรือเรียกว่ายุค Neo classic

Ø  ทำให้ประชาชนอยู่ดีกินดี

-           มีระบบตลาดที่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

-           ระบบเศรษฐกิจโดยรวมมีเสถียรภาพ

-           มีความเจริญเติบโตในระดับที่เหมาะสม

Ø  ควบคุมและกำกับดูแลให้ระบบทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ

-           มีการแข่งขันอย่างยุติธรรม

-           ไม่มีการเอารัดเอาเปรียบ

-           มีการใช้ทรัพยากรให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด

Ø  การควบคุมดูแลในลักษณะการเป็น Regulatory Body

-           กำหนดกฎเกณฑ์การดำเนินการที่อยู่ในกรอบ

-           ไม่เกิดการผูกขาด

-           ไม่ให้เกิดการกำหนดราคาที่ไม่เป็นธรรม

Ø  หน้าที่ในการรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ

-           เพื่อตอบสนองและรองรับปัญหาที่เกิดจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจ

Ø  การรักษาเสถียรภาพ

-           รัฐเข้าไปรักษาระดับของเศรษฐกิจไม่ให้เกิดความผันผวนมากกว่าที่ควรจะเป็น

หลักการบริหารรายจ่ายภาครัฐ

หลักทฤษฏีงบประมาณ Ä

Ø ทฤษฏีเน้นการวางแผน

Ø ทฤษฏีเน้นการบริหาร

Ø ทฤษฏีเน้นการควบคุมและต่อรองทางการเมือง

หลักวินัยทางการคลัง Ä

เน้นการสร้างกลไกเพื่อสามารถรักษาวินัยทางการคลัง

หลักการจัดสรรงบประมาณ Ä

พิจารณาลำดับความสำคัญของการใช้จ่าย

รายได้ภาครัฐ

v เป็นเครื่องมือการบริหารเศรษฐกิจมหภาค

v กระบวนการเพื่อการใช้จ่ายบริการสาธารณะ

v แหล่งของรายได้

Ø ภาษี และมิใช่ภาษี

Ø ภาษีได้แก่ ภาษีรายได้บุคคล ภาษีรายได้นิติบุคคล

Ø มิใช่ภาษี ได้แก่ ค่าธรรมเนียม สัมปทาน ค่าปรับ ใบอนุญาต

หลักการจัดเก็บภาษีที่ดี

v  หลักการทำรายได้

v  หลักการยอมรับของประชาชน

v  หลักความเป็นธรรม

v  หลักความเป็นกลาง

v  หลักประสิทธิภาพในการจัดเก็บ

หลักการทำรายได้ È

v  ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา

v  ภาษีเงินได้นิติบุคคล

v  ภาษีการค้าหรือ VAT

v  ภาษีสรรพสามิต

v  ภาษีทรัพย์สิน

หลักการยอมรับของประชาชน(ผู้เสีย) Ä

v ผ่านสถาบันประชาธิปไตย เช่น ผู้แทน ส.ส.  ส.ว.

v ยึดหลักความเป็นธรรม ในการช่วยแบกรับภาษีอย่างเสมอภาค

หลักความเป็นธรรม Ä

v Ability

v คนมีความสามารถมาก เสียมากกว่าคนมีความสามารถน้อย

v การแจกแจงกลุ่มคนในสังคม และภาระของภาษี

หลักความเป็นกลาง Ä

v การเก็บภาษีต้องไม่ก่อให้เกิด Market Distortion

v ในแต่ละภาคส่วน ต้องไม่ได้รับผลกระทบ และเสียเปรียบ

หลักความเป็นกลาง Ä

v การเก็บภาษีต้องไม่ก่อให้เกิด Market Distortion

v ในแต่ละภาคส่วน ต้องไม่ได้รับผลกระทบ และเสียเปรียบ

หลักประสิทธิภาพในการจัดเก็บ Ä

v ต้นทุนการจัดเก็บต้องน้อยที่สุด

v จัดเก็บสม่ำเสมอ

v การประมาณการภาษีล่วงหน้า

v การเสียภาษีกระทำได้ง่าย

v การจัดการเก็บมีความเป็นไปได้และมีประสิทธิภาพ

กระบวนการทางการเมืองในการกำหนดนโยบายภาษีอากร ค่าธรรมเนียม ค่าบริการ การกู้เงิน เพื่อใช้ในการจัดบริการสาธารณะ

v Participatory democracy Wicksell   หลักความเต็มใจ Willingness

v Representative Democracyvote right

ปรากฏการณ์ต่อต้านการเสียภาษี (tax revolt)  Ä

v กรณีความไม่พอใจที่คนกลุ่มน้อยเป็นผู้เสียภาษีรายใหญ่

v กรณีรัฐบาลบริหารรายจ่ายผิดพลาด เช่นการบริหารหนี้มากเกินไป

v กรณีรัฐบาลบริหารรายได้ผิดพลาด เช่นการประเมินภาษี

การกำหนด”ราคา” บริการสาธารณะ

•                    เงื่อนไขคือ บริการนั้นต้องมีทางเลือกแก่ประชาชน

•                    ไม่มีการผูกขาดการผลิตบริการ

•                    ไม่มีการก่อเงื่อนไขการผูกขาด

•                    การกำหนดราคาใช้หลักการ marginal cost price

หลักว่าด้วยการกู้เงินและการลงทุนภาครัฐ Ä

•                    ลงทุนพัฒนาศักยภาพการผลิตให้มีคุณภาพและปริมาณเพียงพอ

•                    การกู้เงินเพื่อทำโครงการใหญ่ ๆ ต้องไม่เพิ่มภาษีให้แก่ประชาชนในอนาคตมากเกินพอดี