ความหมายของการประเมินนโยบาย
การประเมินนโยบาย คือ ขั้นตอนหนึ่งในกระบวนการนโยบาย ซึ่งจะให้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการดำเนินการตามนโยบาย หรือ ผลการดำเนินการตามนโยบายว่า ตอบสนองความต้องการ หรือ มีคุณค่าหรือไม่เพียงใด
l Andersons กล่าวว่า การประเมินผลนโยบาย หมายถึง กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการประมาณการณ์ การเปรียบเทียบผลของการนำนโยบายไปปฏิบัติกับสิ่งที่คาดว่าจะเกิดขึ้น กิจกรรมเหล่านี้เป็นกิจกรรมทีกระทำอย่างต่อเนื่องตลอดเวลา
l Dye กล่าวว่า การประเมินนโยบาย หมายถึง การเรียนรู้เกี่ยวกับผลที่เกิดขึ้นเนื่องจากนโยบายสาธารณะ
ความสัมพันธ์ระหว่าง นโยบาย แผนงานและโครงการ
l โดยปกติ นโยบาย แผนงาน และโครงการจะมีความสัมพันธ์กัน 3 ลักษณะคือ
- ความสัมพันธ์ด้านโครงสร้าง
- ความสัมพันธ์ด้านวัตถุประสงค์และผลงาน และ
- ความสัมพันธ์ด้านบริหาร
l ความสัมพันธ์ด้านโครงสร้าง
- นโยบายใดจะสามารถปฏิบัติได้ จำเป็นต้องมีแผนงานและโครงการเป็นตัวรองรับ ตัวแผนงานจะเป็นตัวเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างนโยบายกับการนำไปปฏิบัติให้เห็นเป็นรูปธรรม และ เมื่อมีแผนงานก็ต้องมีกิจกรรมและการดำเนินการตามกิจกรรมที่กำหนดขึ้น ซึ่งส่วนมากต้องอาศัย งบประมาณ กำลังคน และเครื่องมือในการดำเนินการ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามที่กำหนดไว้ในวัตถุประสงค์ นโยบายที่ดีต้องมีแผนงานและโครงการที่สอดรับกันรองรับ นโยบายจึงจะบรรลุเป้าหมายและเกิดเป็นผลงานที่ชัดเจน
l ความสัมพันธ์ด้านวัตถุประสงค์และผลงาน
- ตามปกติเมื่อนโยบายถูกแปลงเป็นแผนงานและโครงการ จะมีการกำหนดวัตถุประสงค์หลักและวัตถุประสงค์รองในแต่ละแผนงาน และโครงการด้วย เพื่อให้ผู้ปฏิบัติมีทิศทางของการปฏิบัติตามนโยบายที่ชัดเจน สิ่งที่ถือว่ามีความสำคัญอย่างยิ่งคือ วัตถุประสงค์ทั้งระดับแผนงานและโครงการต้องมีความสอดคล้องและสนับสนุนซึ่งกันและกัน
l ความสัมพันธ์ด้านการบริหาร
- นโยบายจะบรรลุผล ต้องมีกระบวนการบริหารแผนงานและโครงการที่ดี ปรากฏในรูปของการวางระบบงานที่ชัดเจน จัดเตรียมบุคลากรให้เหมาะสม ดูความสอดคล้องของเวลาที่มีและปริมาณแผนงาน/โครงการที่ต้องดำเนินการ รวมตลอดจนการจัดเตรียมทรัพยากรสำหรับการดำเนินการตามแผนด้วย
ความจำเป็นที่ต้องประเมินนโยบาย
l เพื่อให้ทราบว่า แผนงาน มาตรการและโครงการสอดรับกับวิสัยทัศน์ พันธกิจ และ ยุทธศาสตร์ที่กำหนดไว้หรือไม่
l เพื่อตรวจสอบว่าสิ่งที่องค์กรทำเกิดผลที่ต้องการ
l เพื่อให้ทราบว่าสิ่งที่ดำเนินการบรรลุเป้าประสงค์ที่กำหนดไว้ (ผลลัพธ์)
l เพื่อประมวลบทเรียนที่ดีที่เกิดขึ้นกับการดำเนินการตามนโยบาย
l เพื่อนำจุดบกพร่องกลับมาแก้ไขในขณะที่ดำเนินนโยบายได้ทันท่วงที
l เพื่อพัฒนานโยบายใหม่ให้ครอบคลุมผู้มีส่วนได้เสีย (Stakeholders) ที่มากขึ้น
ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการประเมินนโยบาย
ด้านผู้ประเมิน
l ผู้ประเมินขาดความรู้ ความเข้าใจในเรื่องที่ประเมิน
l ผู้ประเมินขาดความเข้าใจในวัตถุประสงค์ของนโยบายที่ถูกต้อง
l ผู้ประเมินวิเคราะห์ขอบเขต กรอบแนวคิด และตัวชี้วัดในการประเมินบกพร่อง
l ผู้ประเมินออกแบบกระบวนการในการประเมินบกพร่อง
l ผู้ประเมินขาดทักษะในการวิเคราะห์และเลือกใช้ข้อมูล
l ผู้ประเมินเลือกใช้ข้อมูลในการรายงานผลโดยมีอคติ
การแทรกแซงทางการเมือง
l การเมืองแทรกแซงการประเมิน เมื่อมีการคาดการณ์ว่าการประเมินจะทำให้เสียดุลของอำนาจทางการเมือง
l การแทรกแซงทางการเมืองมักทำให้เกิด “การประเมินเทียม” (Pseudo-evaluation) เป็นการประเมินเพื่อสร้างภาพ หรือการประเมินเพื่อบิดเบือนข้อมูลให้เป็นประโยชน์ต่อฝ่ายการเมือง
l พฤติกรรมการแทรกแซงทางการเมืองเกี่ยวกับการประเมิน
- เลือกมอง (eye-wash) เลือกเฉพาะโครงการที่ประสบความสำเร็จ
- สร้างม่านบังตา (white-wash) ปกปิดความล้มเหลวโดยหลีกเลี่ยงการประเมินอย่างตรงไปตรงมา มีการใช้ข้อมูลที่ผิวเผิน หรือ เลือกใช้นักประเมินที่ขาดความชำนาญ
l พฤติกรรมการแทรกแซงทางการเมืองเกี่ยวกับการประเมิน
- เลือกมอง (eye-wash) เลือกเฉพาะโครงการที่ประสบความสำเร็จ
- สร้างม่านบังตา (white-wash) ปกปิดความล้มเหลวโดยหลีกเลี่ยงการประเมินอย่างตรงไปตรงมา มีการใช้ข้อมูลที่ผิวเผิน หรือ เลือกใช้นักประเมินที่ขาดความชำนาญ
l พฤติกรรมการแทรกแซงทางการเมืองเกี่ยวกับการประเมิน
- ดำน้ำหนี (Submarine) ล้มเลิกโครงการก่อนจะมีคนมาพบข้อผิดพลาด
- จัดฉาก (Posture) สร้างความรู้สึกและภาพพจน์ว่าได้มีการประเมินแล้ว แต่กระบวนการได้มาซึ่งข้อมูลการประเมินไม่ถูกต้อง เช่น เลือกจ้างนักประเมินขาดประสบการณ์ เอานักประเมินที่เป็นพวกพ้อง หรือ แทรกแซงให้ประเมินคู่แข่งให้ต่ำกว่าความเป็นจริง
l พฤติกรรมการแทรกแซงทางการเมืองเกี่ยวกับการประเมิน
- ถ่วงเวลา (Postponement) สร้างเงื่อนไขในการเตะถ่วงการประเมินให้ล่าช้าเรื่อย ๆ จนคนทั่วไปหมดความสนใจของผลการประเมิน
- เปลี่ยนจุด (Substitution) พยายามเบี่ยงเบนความสนใจจากส่วนสำคัญของโครงการไปสู่ส่วนย่อยที่ประสบความสำเร็จ
ปัจจัยอื่น ๆ
l ระยะเวลาการประเมินไม่เหมาะสม
l งบประมาณที่ใช้ในการประเมินไม่เหมาะสม
l ทัศนคติของผู้บริหารระดับสูงในระดับปฏิบัติการต่อการประเมิน
l ค่านิยมของหน่วยงานที่มีต่อการประเมิน
l วัฒนธรรมองค์กรที่แตกต่างกัน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น